Revalideren is een intensief proces. Het is kwetsbaar. Buiten het kijken naar je letsel en herstel, word je ook gedwongen naar jezelf te kijken. Welke eigenschappen heb je die helpend kunnen zijn in dit proces? Denk aan doorzettingsvermogen, trainingsdiscipline, hulp kunnen accepteren, in staat zijn emoties te uiten en te delen.
Welke van je karaktereigenschappen kunnen een valkuil vormen? Bij mij waren dat de angst om als zwak gezien te worden, niet in het middelpunt willen staan, moeite hebben om hulp te aanvaarden, niet in mijn emoties willen blijven hangen.
Nieuwe prioriteiten
Als revalidant kun je niet anders dan opnieuw te kijken naar je prioriteiten. Waar liggen ze? Bij wie liggen ze? Of je nu wil of niet: je komt er niet onderuit. Want je bent aan het opbouwen. Fysiek, cognitief, sociaal of emotioneel (of alle vier), en je kunt niet opbouwen naar iets als je niet weet wat je doel is. Bovendien, voor een groot deel van de revalidanten is het wellicht niet mogelijk om weer terug te komen op het oude niveau. Er zullen dus keuzes gemaakt moeten worden. Wil ik weer kunnen werken, ook als het ten kosten zal gaan van sociale activiteiten? Wil ik mijn verminderde energie verdelen over al mijn vrienden en kennissen, of aan een selectie hiervan? Wil ik starten of doorgaan met sporten, ook als dat betekent dat ik minder energie overhoud voor huishoudelijke taken? Ga ik op een vrij moment slapen, of laad ik mezelf op met een ontmoeting met een vriend?
Zelfanalyse
Het maken van die selectie is moeilijk. Nieuwe prioriteiten stellen, terwijl je al je hele leven hebt geleefd naar je “oude” prioriteiten, is onwennig en ongemakkelijk. Want wie wil er nou met een rode stift door zijn adressenboekje. Het is pijnlijk. En het vervelendst van alles is, dat je er niet om hebt gevraagd. Je kan niet anders. En niet iedereen om je heen zal dat begrijpen. Sterker, ik heb ondervonden én gehoord van mederevalidanten dat veel mensen het niet begrijpen. En ook dat is weer pijnlijk.
Kortom: revalideren is kwetsbaar. Het is meteen een soort zelfanalyse. En de vraag is, wil je dit openbaar maken? Oftewel, ben je bereid tot groepstherapie? Ik ben me er terdege van bewust dat niet iedere revalidant daarin een keuze heeft. Ik vraag me wel af hoeveel mensen zouden instemmen met groepstherapie, mochten ze die keuze wél hebben.
Maar vanuit de revalidant bekeken ben ik benieuwd hoeveel lotgenoten hetzelfde ongemakkelijke gevoel hebben ervaren tijdens groepstherapie.
Groepstherapie
Ik wil hier niet beweren dat groepstherapie niet zinvol is. Het tegendeel is waarschijnlijker. Maar vanuit de revalidant bekeken ben ik benieuwd hoeveel lotgenoten hetzelfde ongemakkelijke gevoel hebben ervaren tijdens groepstherapie. Je voelt je alsof je in je blootje op het podium staat. Je weet wel, zoals in die vervelende droom die we allemaal wel eens hebben gehad. Ik heb ook wel eens gedroomd dat ik naar de wc moest, en toen ik erop zat, kwam ik erachter dat die wc midden in de ruimte stond; geen muren, geen deur, geen plafond. Iedereen liep zomaar langs. Zo voelde groepstherapie voor mij.
Het is namelijk fragiel, revalideren. Het vergt graven in jezelf, in je emoties en coping mechanismen. En niet iedereen vindt het prettig dat te doen met lotgenoten die hij niet kent. Of zorgverleners, for that matter. Zoals ook niet iedereen graag op die wc en plein public gaat zitten ontlasten.
Heb ik me daar overheen gezet? Natuurlijk. Want ik wilde het onderste uit de kan halen. Bovendien ben ik erg gevoelig voor wetenschappelijk onderzoek, dus als er “uit onderzoek” is gebleken dat revalideren samen beter werkt dan alleen, dan doe ik dat. Heb ik er iets aan gehad? Natuurlijk. Het is inderdaad fijn om ervaringen uit te wisselen, te leren van elkaars ervaringen, eindelijk écht begrip te ervaren en elkaars klankbord te kunnen zijn.
Als ik terugkijk op mijn revalidatietraject, had ik heel graag het idee gehad dat ik het samen deed. … Maar ik heb het tegenovergestelde ervaren.
Voor jezelf zorgen
Revalideren doe je niet alleen. Een mooie slogan, die je vaak tegenkomt in de wereld van de revalidatie. De uitgebreidere versie is “revalideren doe je niet alleen, maar samen”.
Als ik terugkijk op mijn revalidatietraject, had ik heel graag het idee gehad dat ik het samen deed. Met wie dan ook. Maar ik heb het tegenovergestelde ervaren. Niet omdat ik geen lieve mensen om me heen heb, want dat is allerminst waar, maar omdat ik het gewoonweg heb ervaren als hartstikke eenzaam. Ik voelde me onbegrepen, gefrustreerd en merkte dat ik de enige was die mezelf kon helpen. Ja, ook tijdens de groepstherapie.
Degene die je het aller hardst nodig hebt tijdens het revalideren, ben je zelf. Als je dúrft naar jezelf te kijken, te graven in die steunende en belemmerende eigenschappen, te voelen wat je voelt, die prioriteiten onder de loep te nemen, dán ga je stappen maken. Uiteindelijk ben jijzelf degene die het werk moet verzetten. Andere mensen kunnen dat niet voor je doen. Uiteraard is het ontzettend fijn als er mensen om je heen staan. Liefde en steun helpen enorm. Maar het belangrijkste is liefde voor jezelf, van jezelf. Door zo met mezelf bezig te zijn, te leren hoe ik voor mezelf moest zorgen, ben ik veel van mezelf gaan houden tijdens mijn revalidatieperiode. En vanaf dat moment kon ik opbouwen.
Dus zeker: revalideren doe je zelf, maar niet alleen. Maar het helpt wel als je het een beetje met jezelf kunt vinden. Ik ben er van overtuigd dat je het beste kunt herstellen als je veel van jezelf houdt.
Auteur
