Virtual Reality games geven veel mogelijkheden. Revalidanten kunnen in een veilige omgeving spelenderwijs meer bewegen en oefenen in nagebootste praktijksituaties. RM belicht in een reportageserie de voorbeelden. Deel 3: Handrevalidatie met de Senseglove bij Rijndam Revalidatie.
Na een pilot is het enthousiasme groot. Met de SenseGlove kunnen therapeuten revalidanten met een beperkte arm-handfunctie veilig laten oefenen en de progressie nauwkeurig monitoren. ‘Hiermee kun je iemand beter motiveren en zelfvertrouwen geven.’
Marianne (62) heeft geen goede dag en wil gaan rusten. Maar fysiotherapeut Marc Evers weet haar over te halen nog even te blijven. Hij wil graag zien hoe zijn patiënte, die revalideert van een hersenbloeding, op de proefopstelling met de SenseGlove reageert. ‘Ik was moe en zag ertegenop omdat ik chronisch duizelig ben’, legt Marianne uit. Maar als ze de handschoen aandoet en de VR-bril opzet, gaat het wonderbaarlijk goed. Sterker nog, ze vindt het enig. ‘Het lijkt net of je in een echte keuken bent. Ik deed een oefening waarbij ik steeds een glas melk moest vullen zonder te morsen. Het was heel leuk, ik vond het gewoon jammer dat ik moest stoppen!’ Ook de andere proefpersonen uit de groep voor hand-armtherapie reageren enthousiast en de ergo- en fysiotherapeuten zien veel voordelen. Reden genoeg om subsidie aan te vragen voor een implementatietraject.
Exact meten
De SenseGlove is een handschoen vol sensoren. Die sensoren meten de bewegingen van ieder gewricht in de hand en pols. Gekoppeld aan een virtuele omgeving kun je met de handschoen voelen en handelingen met objecten uitvoeren. Virtual reality kan elke omgeving nabootsen, van strand tot keuken en van badkamer tot autofabriek. ‘Op dit moment observeren en behandelen de therapeuten de arm-handfunctie nog met het blote oog’, vertelt Bram Onneweer. Hij is coördinator van het Living Lab in Rijndam Revalidatie en postdoc onderzoeker bij het Erasmus MC. ‘Maar de SenseGlove meet bewegingen en kracht nauwkeurig. Met die data kun je de arm-handfunctie en de progressie die iemand maakt exact in kaart brengen. Dat levert nuttige informatie op voor de therapeuten.’ Onneweer legt uit hoe het inbouwen van spelelementen, gamification, de handrevalidatie bovendien veel uitdagender kan maken. ‘Net als bij gamen wordt het niveau steeds een stapje hoger. Dat werkt super motiverend, misschien zelfs een beetje verslavend.’
Eitje bakken
Ook fysiotherapeut Marc Evers ziet veel mogelijkheden met de SenseGlove. Meer maatwerk in de therapie, met oefeningen die precies zijn afgestemd op de mogelijkheden van de patiënt. ‘In de arm-handgroep revalideren veel mensen na een beroerte’, vertelt hij. ‘Zij hebben naast motorische beperkingen meestal ook cognitieve problemen. Het combineren van taken is dan onderdeel van de therapie. We laten iemand bijvoorbeeld een ei bakken en ondertussen koffiezetten en brood roosteren. Ik kan je vertellen dat er heel wat eieren op de grond belanden en de brandweer regelmatig op de stoep staat als er iets aanbrandt. Met de SenseGlove kan iemand zo vaak oefenen als hij wil en hoeft de therapeut niet in te grijpen. Dat is niet alleen veiliger, maar ook goed om zelfvertrouwen op te bouwen.’
Minder therapeuten
Marianne begrijpt wel dat de therapeuten enthousiast zijn. ‘In de virtuele keuken kunnen mensen eindeloos melk morsen en blijven oefenen’, lacht ze. ‘En het rare is, het voelt alsof je dat pak melk echt beetpakt.’ Evers ziet al verschillende oefenomgevingen voor zich. Een werkbank of ontbijttafel bijvoorbeeld. En virtueel oefenen kan overal, ook als je nog niet mobiel bent en op bed ligt. Omdat er minder toezicht en observatie nodig is, kunnen er bovendien meer mensen tegelijkertijd trainen. Evers: ‘Daardoor heb je uiteindelijk minder therapeuten nodig en kun je vaker therapie-assistenten inzetten. En waarom zouden we het in de zorg niet gebruiken voor trainingsdoeleinden voor medewerkers, net als in de industrie? Lastige handelingen oefen je dan eerst in een virtuele omgeving. Het schoonmaken van een tracheacanule bijvoorbeeld.’
Verder ontwikkelen
Onneweer ziet tientallen technologische zorginnovaties voorbijkomen en weet inmiddels dat veel ideeën het niet redden. Soms is de zorg nog te conservatief; vaak is er een financieringsprobleem en sluit het declaratiesysteem niet aan op innovaties. ‘Het is daarom slim dat SenseGlove zich niet alleen op de revalidatiesector, maar ook op de industrie richt’, vindt hij. ‘Volkswagen gebruikt de innovatie bijvoorbeeld om te oefenen hoe je onderdelen van een auto in elkaar zet.’ Om de volgende stap naar implementatie te kunnen maken, ontving Rijndam Revalidatie in oktober een subsidie vanuit ZorgTech, een gezamenlijk innovatieprogramma van onder meer Innovation Quarter, TNO en Medical Delta. Daarmee kan het revalidatiecentrum twee sets aanschaffen en, in co-creatie met de partners, de handschoen en de software nog beter afstemmen op de revalidatieomgeving. ‘We zijn er heel blij mee’, zegt Onneweer. ‘Nu kunnen we de proefopstelling en het feedbacksysteem samen met de therapeuten verder ontwikkelen en integreren in de therapie. Het is de bedoeling dat het trainen met de SenseGlove de bestaande therapie voor een deel gaat vervangen. Niet alleen bij ons, maar breed in de zorgsector. Omdat er zoveel voordelen zijn, schat ik de kans op succes hoog in.’
Wil je zien hoe de SenseGlove werkt? Bekijk deze video op Youtube.
Beeld: Erasmus MC
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Revalideren in virtual reality? Ook met hersenletsel kan dat op een veilige manier
Geertje kreeg na haar hersenletsel snel de juiste herstelzorg, maar dat is niet vanzelfsprekend
Jongeren en revalideren? Meer aandacht voor het echte leven is noodzakelijk
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Inzet van korset bij kinderen met spinale spieratrofie (SMA)?
Cognitieve revalidatie: verleden, heden en toekomst
