Balansoefeningen op grote keien en krachttraining in de schaduw van een boom. De Beleeftuin van revalidatiecentrum Vogellanden in Zwolle draagt bij aan een voorspoediger herstel van revalidanten. Tegelijk brengt deze groene oase vrijwilligers, revalidanten, medewerkers en buurtbewoners samen.
Wolken en zon wisselen elkaar af op deze vrijdagochtend in mei. Het is fris voor de tijd van het jaar. Toch is Beleeftuin Buiten Zinnig niet verlaten. Bernadette heeft MS en doet evenwichtsoefeningen op een stel boomstammen. Een stukje verderop is Linda samen met haar fysiotherapeut aan het oefenen met een stok om haar rompbalans te verbeteren. Aan de andere kant loopt een ouder echtpaar over het bruggetje voor hun dagelijkse rondje door de tuin.
Er is zoveel te zien. Zoals de uitkijkheuvel met prieeltje, een moestuin en de boomgaard. Verderop de kapschuur en grote kas, een mozaïekterras met een vijver. Tot drie jaar terug was het een braakliggend terrein; een lelijke afscheiding tussen het revalidatiecentrum en een woonwijk. Vogellanden had wel een beweegtuintje, maar dat moest plaatsmaken voor de aanbouw van het centrum voor bijzondere tandheelkunde. Dit viel samen met de groeiende interesse van fysiotherapeut Elles Kombrink en bestuurder Fenna Eefting voor meer ‘groen in de zorg’.
‘Uit onderzoek blijkt dat 15 minuten in de natuur al een herstellend effect heeft op ons gestel’, zegt Elles Kombrink. ‘Groen is gezond en draagt bij aan een duurzaam herstel van de patiënt. Maar voor veel revalidanten is een bezoek aan een park of bos niet mogelijk. Zo ontstond het plan voor een leef- en beweegtuin, die er mede dankzij subsidies en inzet van vrijwilligers en buurtbewoners is gekomen. Hoe mooi is het dat we de natuur nu zo dichtbij hebben?’
Ook Loekie van Tweel, tuinvrijwilligster, geniet van de tuin. Ze heeft reuma en revalideerde bij Vogellanden in 2016. Ze loopt langs een rij grote keien naar het blotevoetenpad. Een idee van haar zoon Merijn. Op het pad wisselen verschillende soorten ondergrond elkaar af, zoals houtsnippers, zand, kiezels en ja, modder. Ook met schoenen aan een goede oefening voor revalidanten. ‘Ik zie steeds meer therapeuten en revalidanten die gebruikmaken van de beleeftuin. Toen ik hier kwam was de tuin nog maar net aangelegd en een stuk kaler dan nu. We oefenden buiten, maar vooral omdat ík het voorstelde. Mindfulness op een matje in het gras; ik vond het bevrijdend. Buiten voelde ik me weer mezelf!’
Op 31 oktober 2018 is de Beleeftuin officieel geopend en past inmiddels helemaal in de ‘groen in de zorg’-visie van Vogellanden, die ook in de kliniek wordt doorgevoerd. Met frisgroene muren, natuurlijke materialen zoals hout en prachtige muurtekeningen van vogels. Elles Kombrink zet graag bloemen uit de tuin in haar wachtkamer. ‘Voor een revalidant is naar buiten gaan nog best een drempel’, zegt ze. ‘Met je beperking, zoals een amputatie of afasie, andere mensen ontmoeten, dat vraagt nogal wat. Ik herinner me een cliënt die heel boos was. Vooral op zichzelf, omdat zijn lichaam niet meer deed wat hij wilde. Toen ik hem een keer mee naar buiten nam, gebeurde er iets moois. Bij het zien van de volle bessenstruiken veranderde zijn hele houding. Hij ontspande en snoepte lekker van de bessen. Telkens als-ie bukte, oefende hij ongemerkt zijn balans. Even later bracht ik hem een beetje beter gestemd weer terug naar binnen.’
Zo biedt de tuin steeds meer mogelijkheden voor therapie en ontspanning. Er zijn trainingsgroepen voor mensen met overgewicht, een wandelgroep, groepen waar mensen weer leren lopen en yogagroepen. In de tuintherapiegroep kun je al tuinierend extra aan je behandeldoelen werken. Maatschappelijk werkers praten al wandelend in de tuin met hun cliënten. Fysio, logopedie, alles is mogelijk. De tuin is er ook voor de medewerkers. Zodra de zon zich maar even laat zien, wordt er buiten geluncht. ‘Wie goed voor zichzelf zorgt, kan ook goed voor een ander zorgen’, zegt Kombrink.
Vrijwilliger Van Tweel plukt een paar muntblaadjes in de tuin. ‘Mmm, lekker voor de thee.’ Ze loopt naar de kas, waar Milena Šuran wat tuingereedschap schoonmaakt en wegzet. Als buurtbewoonster is zij sinds dag één betrokken bij de tuin. Eerst als vrijwilliger en nu in dienst bij Vogellanden als tuincoördinator. Ze onderhoudt de contacten met de buurt en coördineert het tuinonderhoud en de activiteiten. ‘Alles wat je ziet is dankzij de inzet van vrijwilligers en buurtbewoners gerealiseerd. De revalidanten zijn er niet om de tuin te onderhouden. De tuin is er voor de revalidanten; voor ontspanning en therapie.’
Revalidatiecentrum Vogellanden is nu echt een onderdeel van de buurt, merkt Šuran. Met de tuin als ontmoetingsplek. ‘Door mee te doen aan een activiteit, zoals een nestkastje maken of schilderen, komen ouderen of alleenstaanden uit hun isolement en voor revalidanten werkt hun aanwezigheid drempelverlagend. In onze buurt kijkt niemand meer op van een rolstoel of van iemand die moeilijk uit zijn woorden komt. Ontmoetingen in de tuin geven juist vertrouwen en leiden tot acceptatie.’
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
‘Buiten voel ik me weer mezelf’
‘Voor het eerst viel het woord rouw’
‘MS verloopt anders dan gedacht’
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
De effectiviteit en kosteneffectiviteit van arm- en handprotheses
De Menukaart Beenprothesegebruikers
