Revalidatiearts Janneke Stolwijk-Swüste, gespecialiseerd in dwarslaesies, werd door de Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) uitgeroepen tot docent van het jaar. Haar glasheldere en inspirerende uitleg met humor bracht haar de winst. ‘Bij een dwarslaesie worden zenuwen geblokkeerd door een Chinese muur aan stofjes.’
‘Ik? Genomineerd als docent van het jaar? Ik mailde de VRA terug of ze wel de goede persoon voor zich hadden. Maar het was echt zo. Bij de opleiding tot revalidatiearts is er een onderdeel over dwarslaesie. Daar heb ik twee praatjes gehouden en die werden goed ontvangen. Praatjes houden vond ik altijd vreselijk. Daarom was ik verbaasd door de nominatie. Dat ik won was bizar. Toen ik voor het congres van het Nederlands Vlaams Dwarslaesie Genootschap (NVDG) iets moest voordragen, was ik een half jaar van tevoren al zenuwachtig. Toen dacht ik: dit is niet goed, ik moet er mee aan de slag. Met een coach, Mariska van Voice Matters, werkte ik aan mijn houding, ademhaling en stemgebruik. Als ik nu in het openbaar spreek, warm ik eerst mijn stem op met Kortjakje of andere liedjes. Tijdens mijn voordrachten herken ik een hogere ademhaling of hogere stem. Dan kan ik me gemakkelijk herpakken. Ik heb geleerd meer pauzes te nemen. Uiteindelijk geven die trucjes mij meer zelfvertrouwen. Ik krijg er plezier in en vermoed dat mensen dat doorhebben.’
Oorlogszone
‘Aan het eind van het jaar wil ik mijn basiskwalificatie onderwijs binnen hebben. Het is mooi om in mijn werk als revalidatiearts aio’s te begeleiden en onderwijs te verzorgen. Jongeren houden je scherp. Ik vind het verfrissend als ze me vragen stellen waar ik het antwoord niet op weet. Over mijn vak raak ik niet uitgepraat. Inhoudelijk is het super interessant. Er zijn meerdere aanvalsroutes om een dwarslaesie te beïnvloeden. Voor veel artsen in opleiding is het een ver-van-mijn-bed-show, omdat ze daar in de dagelijkse praktijk niet zo mee bezig zijn. Zelf houd ik heel erg van literatuur, maar ik weet inmiddels dat veel mensen visueel zijn ingesteld. Daarom gebruik ik veel plaatjes om dingen duidelijk te maken. Dan toon ik afbeeldingen van een beschadigd ruggenmerg, waarop je ziet dat er allemaal bloed vrij komt en vocht en stofjes op afkomen. Dat noem ik een oorlogszone: het ruggenmerg komt in de verdrukking. Alle stofjes maken een soort Chinese muur om dat gebied, waardoor het voor zenuwen moeilijker wordt om van boven naar beneden te gaan en vice versa.
Die Chinese muur is zowel chemisch als fysiek. Er is daadwerkelijk een barricade gelegd. Op allerlei manieren wordt nu onderzocht hoe de zenuwen toch door die Chinese muur kunnen komen. Je zou die stofjes kunnen wegvangen, maar je zou ook de harde barricade kunnen oplossen. In de toekomst gaat dat gebeuren. Stel, jij wordt met een traumatische dwarslaesie in een zelfrijdende Tesla-ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Dan krijg je direct een cocktail toegediend van stamcellen, stoffen die de chemische blokkades teniet doen én stoffen die zorgen dat er geen blokkade komt. Vervolgens krijg je gelijk na een operatie elektrostimulatie. Daar willen we naartoe. Razend interessant.’
Ervaringsdeskundigen
‘Het praatje op dat NVDG-congres ging over deze mogelijke genezing van dwarslaesies. Ik geloof daar echt in. Wanneer het zover is, dat is niet te zeggen. De lezing ging heel goed. Het verhaal vertel ik sindsdien op meer plekken. Bij elk praatje kijk ik naar wat interessant is voor mijn doelgroep. Arts-assistenten van orthopedie neem ik mee naar de afdeling adaptatietechniek van mijn centrum De Hoogstraat. Zij staan te opereren, maar hebben vaak geen flauw idee wat de uitkomst is. Sommigen denken dat je leven voorbij is met een hoge dwarslaesie, terwijl dat voor de mensen zelf helemaal niet zo is. Ik laat ze ook zelf in een rolstoel rondrijden. En als het even kan, betrek ik ervaringsdeskundigen in mijn onderwijs. Mensen die zo plastisch mogelijk kunnen vertellen over hun leven. Plassen, poepen, seksualiteit; dat zit allemaal in het laatste deel van het ruggenmerg.’
Stijf
‘Laatst vroeg ik een jonge dwarslaesiepatiënt en zijn vriendin om samen iets te vertellen aan tweedejaars geneeskundestudenten. Dat werd een schitterend open gesprek, waarin de jongen onomwonden benoemde hoe ‘stijf hij moet zijn’ om seks te kunnen hebben. Er werd veel gelachen. Humor breekt het ijs en dat heb je ook nodig als je in dit vak werkt. Het is vaak kommer en kwel. Humor wordt ook genoemd als een pluspunt van mij als docent. Dat is fijn om te horen. Of ik nog zenuwen heb? Alleen bij grote dingen. Op het mondiale dwarslaesiecongres, met honderden toehoorders, mag ik iets vertellen. Dat gaat online, ik heb dan contact met de organisatie in Amerika. Binnen een tijdslot van drie uur moet ik mijn praatje opnemen. Dan knijp ik ‘m toch een beetje: zou alle opnameapparatuur en –software het wel goed doen? Tja, zo zit ik in elkaar. Maar het praatje zelf, dat komt zeker goed.’
Beeld: Inge Hondebrink
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Ervaringsdeskundigen als Reda bieden nazorg: ‘Je gids in een nieuwe wereld’
‘Voor de eerste keer weer in je neus kunnen peuteren, wat een overwinning.’
Ook waar een wheel is, is een weg
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Advance care planning in de revalidatiegeneeskunde
Anneke Welkamp geselecteerd voor presentatie op ESPRM in Slovenië
