Voor kinderen die moeite hebben met de regels in het sociale verkeer ontwikkelde Rijndam Revalidatie de training Cirkels van Nabijheid. Het centrum won er de Ipsen Revalidatie Jaarprijs mee. Met het daaraan verbonden geldbedrag gaat Rijndam de training beschikbaar maken voor professionals elders in het land, zodat ook daar kinderen ervan kunnen profiteren.

Cirkels van Nabijheid is ontwikkeld voor kinderen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking die moeite hebben met het aanvoelen van sociale grenzen of met het aangeven van eigen grenzen. Inez van der Ham, kinderrevalidatiearts bij Rijndam: ‘We merkten dat er veel behoefte is aan deze training. Ouders maken zich zorgen dat hun kind iets vervelends kan overkomen, bijvoorbeeld omdat het kind iedereen zomaar vertrouwt. Ik merk het zelf ook tijdens mijn werk: dan kruipt een kind tijdens een controleafspraak bij mij op schoot. Dat is iets wat je natuurlijk eigenlijk niet doet bij de dokter. Vandaar dat we deze training hebben ontwikkeld.’

Kwetsbaarder

Hoe komt het dat kinderen meer moeite hebben met grenzen? ‘Waarschijnlijk zijn er meerdere oorzaken die daartoe bijdragen. Deels is het te verklaren door verstandelijke beperkingen en kinderpsychiatrische problemen die vaker voorkomen. Maar ook zien we dat kinderen vanaf hun vroege jeugd in aanraking zijn met veel verschillende volwassenen, bijvoorbeeld tijdens therapieën en verzorgingsmomenten, en bij medische behandelingen en controles in het ziekenhuis. Van kinderen wordt daar verwacht dat ze meewerken, maar dat kan gevolgen hebben voor hun lichaamsbeleving. Kinderen leren niet om grenzen aan te geven en om soms mensen op afstand te houden. Maar juist voor deze kinderen is het extra hard nodig om dat wél te leren, omdat ze kwetsbaarder zijn en door hun beperking meer te maken hebben met mensen die heel dichtbij komen.’


Verschillende groepen

In de training leren kinderen en jongeren op speelse wijze dat de mensen die ze tegenkomen tot verschillende groepen behoren. ‘Ze gaan mensen uit hun omgeving in verschillende cirkels plaatsen. Zo leren ze dat er cirkels zijn voor mensen die dichtbij ze staan en cirkels voor mensen die verder van ze afstaan, en ook dat er voor elke cirkel andere sociale normen bestaan. We doen oefeningen: wie groet je, wie knuffel je, wie geef je een hand, met wie ga je mee? Op deze manier worden kinderen weerbaarder gemaakt en leren ze ook in toenemende mate baas te zijn over hun eigen lichaam. Ze leren wat ‘eigen ruimte’ is, wat intieme zones zijn en wanneer je recht hebt op privacy. Ook leren ze wat te doen bij grensoverschrijdend gedrag van anderen.’


Zelf toepassen

In november nam Inez van der Ham tijdens een congres van de Vereniging van Revalidatieartsen namens het team de Ipsen Revalidatie Jaarprijs voor innovatieve patiëntenzorg in ontvangst. Aan de prijs is een geldbedrag van 20.000 euro verbonden, een bedrag dat zal worden gebruikt voor verspreiding van de training. Daartoe gaat Rijndam onder andere eind 2018 een train-de-trainerworkshop aanbieden, bestemd voor revalidatie- en onderwijsprofessionals, en een werkboek over de methode. Van der Ham: ‘Na die workshop kunnen ze straks zelf de methode gaan toepassen, en wij hopen dat dat veel zal gebeuren. Het is heel mooi om te zien dat kinderen na het volgen van deze training weerbaarder zijn en beter kunnen omgaan met sociale situaties. Natuurlijk los je in één training niet de hele achterstand ten opzichte van andere kinderen op, maar de training is wel een goede bouwsteen. Het is een stap naar meer zelfstandigheid in het dagelijks leven, en daarbij verdienen deze kinderen onze steun.’