‘Een verandering vindt plaats omdat gewone mensen buitengewone dingen doen’, zei oud-president Barack Obama. Revalidatie Magazine brengt een ode aan ‘gewone’ revalidatieprofessionals die buitengewone dingen doen en zo een transformatie tot stand brengen. Van nieuwe therapieën, technologieën en onderkomens tot andere manieren van werken en organiseren. In deel 7 van de verhalenserie De Verandering: Sint Maartenskliniek in Nijmegen laat steeds meer operaties in eigen huis uitvoeren. Patiënten hoeven daardoor niet meer voor een ingreep naar bijvoorbeeld het Radboudumc.
‘Eén van onze patiënten had ernstige decubitus (doorligwonden). Ze was tijdens haar verblijf bij ons al een keer geopereerd in het ziekenhuis. Na de operatie kreeg ze al snel opnieuw decubitus en moest wederom geopereerd worden. En dus nog een keer van de Sint Maartenskliniek naar het ziekenhuis. Haar partner en zij begonnen het vertrouwen wat te verliezen en vroegen: “Kan de plastisch chirurg niet hiernaartoe komen? De Sint Maartenskliniek heeft toch operatiekamers en dan weet ik dat ik gedurende het hele traject ook de juiste zorg krijg…” Daar is het zaadje geplant. Toen dachten we: als we het voor één patiënt kunnen doen, kan het waarschijnlijk voor meer patiënten.’
Kan de plastisch chirurg niet hiernaartoe komen? De Sint Maartenskliniek heeft toch operatiekamers en dan weet ik dat ik gedurende het hele traject ook de juiste zorg krijg…
Bovenstaande anekdote wordt verteld door Helma Bongers (revalidatiearts en medisch manager) en Laura Smeets (manager bedrijfsvoering), beide werkzaam bij de Sint Maartenkliniek, in Nederland en daarbuiten toonaangevend in de behandeling van aandoeningen op het gebied van houding en beweging. Het ‘zaadje’ groeide uit tot een heuse verandering, waarbij chirurgen van het nabijgelegen Radboudumc worden ingevlogen om in de Sint Maartenskliniek niet-orthopedische operaties uit te voeren. ‘De wens om te veranderen was er al’, vertelt Helma. ‘We zagen dat de patiëntenpopulatie veranderde. Dat is niet uniek voor de Maartenskliniek. Overal in de medisch specialistische revalidatie zie je dat de patiëntenpopulatie steeds ouder wordt en vaak bijkomende aandoeningen heeft. Daardoor hebben deze patiënten meer medische zorg nodig.’
‘Die konden we deels al bieden, omdat de Maartenskliniek al ziekenhuisfaciliteiten had’, gaat Laura verder. ‘Onze patiënten hoeven bijvoorbeeld niet voor een blaasontsteking en het starten met antibiotica via het infuus naar het ziekenhuis. Dan kunnen ze bij ons blijven, want we hebben naast hiervoor geschoolde verpleegkundigen ook internisten in huis. Hetzelfde geldt voor het uitvoeren van een röntgenonderzoek.’
Andere koek
Dat de Sint Maartenskliniek nog een stap verder ging en ook andere dan orthopedische operaties ging uitvoeren, werd getriggerd door het verzoek van de patiënte. Daarna volgde een fase van denken, plannen maken, voorbereiden en uitvoeren. Een lang en intensief proces. Want het is wel even andere koek als je mensen die in de Sint Maartenskliniek revalideren vanwege een dwarslaesie, gaat opereren aan aandoeningen die niet binnen de specialismes van de kliniek – orthopedie, reumatologie, revalidatiegeneeskunde en pijnbestrijding – vallen. ‘Natuurlijk kun je een chirurg van het Radboud invliegen, maar de zorg eromheen moet ook op orde zijn. Daar zat de grootste uitdaging’, zegt Laura.
Opleidingen en trainingen
Het uitvoeren van niet-orthopedische operaties in de Sint Maartenskliniek past binnen een reeds ingezette ontwikkeling van revalidatiecentrum naar revalidatieziekenhuis. ‘We zijn de veranderingen in onze populatie met hogere medische complexiteit tijdens klinische revalidatie gaan zien als een uitdaging’, legt Helma uit. ‘Zodoende hebben we medisch gezien flink opgeschaald. Alle revalidatieartsen hebben een opleiding gedaan in het Radboud over de vitaal bedreigde patiënt. Inmiddels is de scholing overgenomen in de Sint Maartenskliniek, waarbij alle medisch specialisten – ook die van anderen specialismen – en verpleegkundigen jaarlijks deze training volgen. Zij oefenen dan verschillende mogelijk voorkomende medische situaties.’
Dat is een forse verandering voor de artsen en verpleegkundigen, want medische diagnoses en behandelmethodes waarmee ze te maken krijgen, zijn breder geworden. Helma: ‘Zo hebben we ook besloten dat we in de Maartenkliniek 24-uurs intensieve beademing moeten kunnen geven. Dat betekent dat we onze mensen moesten trainen. Ook zijn we de samenwerking aangegaan met de centra voor Thuisbeademing.’
Patiënt heeft grootste voordeel
Ook voor de chirurgen die vanuit het Radboudumc worden ingevlogen, was het wennen. Laura: ‘Die zijn na de operatie klaar. Dan nemen wij het hoofdbehandelaarschap meteen weer over. Wij doen de post-operatieve zorg. De chirurgen moeten er dus op kunnen vertrouwen dat we dat goed doen. Dat was best wennen. Inmiddels is het vertrouwen er ook echt dat ze de patiënt met een gerust hart kunnen overdragen.’
Maar het grootste voordeel is er voor de patiënt, benadrukken Helma en Laura. ‘De meerwaarde is dat je die zorg die je zelf kunt organiseren en past voor onze doelgroep allemaal onder één dak doet. Wij halen de expertise die we missen in huis, in plaats van dat we de patiënt naar de specialistische chirurg toebrengen. Of dat nou is na een decubitus-operatie, of na handchirurgie bij een patiënt met een hoge dwarslaesie, waarbij we naast onze eigen Maartenskliniek orthopeed ook samenwerken met het Radboudumc. Daardoor is het aantal transporten naar een ziekenhuis enorm teruggelopen. Dat is van grote meerwaarde voor de patiënt en hun familie. Ook het ziekenhuis heeft er baat bij, omdat onze patiënt niet enkele dagen een ziekenhuisbed bezet houdt’, vertelt Helma.
Uitzondering of dagelijks werk
De tevredenheid over de werkwijze is groot onder patiënten. Ook omdat patiënten in de Maartenskliniek worden omringd door mensen die hetzelfde meemaken. Laura: ‘In het ziekenhuis ben je als revalidant met een cva (beroerte), een dwarslaesie of een amputatie op een dergelijke chirurgische afdeling een enorme uitzondering. Ziekenhuispersoneel komt zelden zo’n patiënt tegen. Hier in de Maartenskliniek weten verpleegkundigen en artsen precies hoe je omgaat met iemand met bijvoorbeeld een cva, want dat is ons dagelijkse werk. We kunnen voor die mensen ook de direct post-operatieve zorg leveren.’
Het maakt ook dat de Sint Maartenskliniek dankzij de geneeskundige mogelijkheden nu de enige plek is waar een revalidant voor zoveel facetten onder één dak kan worden behandeld, onderstreept Helma. ‘We hadden laatst een meneer van de andere kant van het land. Hij had een dwarslaesie en tuberculose en moest in isolatie. Er was een internist bij betrokken en de man kreeg medicatie intraveneus (via infuus) toegediend. Dat maakt actief revalideren wel heel moeilijk, omdat deze meneer eigenlijk nog een echte ziekenhuisomgeving nodig had voor behandeling van zijn bijkomende aandoening. In de Sint Maartenskliniek zijn we gelukkig in de omstandigheid om deze beide zorgvragen wél te combineren. Deze meneer was erg blij dat zijn revalidatiearts de Sint Maartenskliniek snel gevonden had. En zijn familie had de langere reis er graag voor over.’
Uiteindelijk is de patiënt dan wel beter af. Die moet misschien verder reizen, maar krijgt wel de beste zorg.
Specialisatie en concentratie
Laura hoopt dat specialisatie en concentratie van zorg ook in revalidatieland meer voet aan de grond krijgt. ‘Wij doen ook veel niet. Jaren geleden hebben we bijvoorbeeld al afscheid genomen van hartrevalidatie en hebben we ook geen oncologische revalidatie of klinische kinderrevalidatie. Zulke patiënten verwijzen we door naar partners in de regio, want het is niet onze expertise of past onvoldoende bij waar wij ons als Sint Maartenskliniek op focussen: houding en beweging.’
‘Als we daar in de sector stappen in maken, helpt dat om de kwaliteit verder te verhogen’, haakt Helma in. ‘Nu is het nog gebruikelijk dat alle regionale revalidatiecentra nagenoeg alle onderdelen binnen de revalidatie aanbieden. Maar dat is niet vol te houden. Dat betekent dat elk centrum in alles moet investeren. In de ziekenhuiszorg is die concentratie van zorg al gaande. Dat dit een complexe transitie is, is helder. Uiteindelijk is de patiënt dan wel beter af. Die moet misschien verder reizen, maar krijgt wel de beste zorg.’
Auteur
Ruben Temming
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Dit is waarom de Sint Maartenskliniek steeds meer operaties in eigen huis laat uitvoeren
Vogellanden geeft Zwolle en omgeving een gezondheidsboost
Het plannen van complexe zorg? Dat kan eenvoudiger, vinden ze in Groningen
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Organisatie van zorg van grote invloed op ligduur van patiënten met een dwarslaesie
Oncologische dwarslaesie; protocollaire zorg of zorg op maat
