De onzekerheden over een stomp of prothese kunnen de revalidant na een amputatie flink in de weg staan bij intimiteit en het aangaan van nieuwe relaties. Praten met een seksuoloog brengt het verwerkingsproces op gang, al tijdens de revalidatie.

Uit onderzoek van Jesse Verschuren in 2015 blijkt dat één op de vijf mensen met een arm- of beenamputatie seksuele problemen heeft, zoals erectiestoornissen of problemen met het orgasme. Binnen de revalidatie groeit de aandacht voor emotionele en seksuele problemen na een amputatie. Voor de verwerking van de emotionele gevolgen ervan is het goed om het onderwerp ‘intimiteit en seksualiteit’ niet te schuwen, maar juist actief te benaderen.

Deuk

‘Een amputatie van een arm, been of borst kan een flinke deuk veroorzaken in het zelfbeeld dat de patiënt heeft. Hoe meer deuken, hoe groter de problemen,’ zegt Egbert Kruijver. Als revalidatieseksuoloog is hij gespecialiseerd in het diagnosticeren en zelfstandig behandelen van seksuele problemen. Kruijver is verbonden aan Sophia Revalidatie Den Haag, Rijnlands Revalidatie Centrum Leiden en De Hoogstraat Utrecht.

‘Wie moeite heeft om na een amputatie zijn of haar nieuwe lichaam te accepteren zal het ook moeilijk vinden om er weer van te genieten. Vooral jonge, single mannen die toe zijn aan seksuele contacten worstelen met vragen als: kan ik nog wel trots zijn op mijn lichaam en word ik misschien afgewezen om mijn amputatie? Vrouwen die zich onzeker voelen over hun lichaam neigen ernaar om seksualiteit uit de weg te gaan. Vrouwen zijn, veel meer dan mannen, kwetsbaar in hun lichaamsbeeld, en daarmee in hun zelfbeeld: als ik mezelf niet aantrekkelijk vind, hoe kan een ander dat dan wel?’ Met gesprekken en oefeningen helpt Kruijver de patiënten en hun partners het nieuwe lichaam opnieuw te ontdekken.

Het wel of niet bespreekbaar maken van seksualiteit tijdens de revalidatie heeft een grote invloed op het leven van de revalidant. Freelance journalist Alyssa Mittelmeijer vroeg twee amputatiepatiënten naar hun ervaringen voor haar artikel Seks tussen je oren, een nieuwe gebruiksaanwijzing. Zij sprak onder andere met Steven Pennings, die vier jaar geleden een onderbeenamputatie onderging en zei: ‘In mijn revalidatieproces is geen aandacht besteed aan sek suele onzekerheden, zoals hoe ik overkom op een vrouw of hoe ik moet vertellen dat ik een prothese heb als ik haar online ontmoet. Ik heb het verlies van mijn been geaccepteerd, maar dat betekent niet dat ik daar nooit moeite mee heb gehad, integendeel juist’.

Drempelverlagend

In Sophia Revalidatie Den Haag krijgen alle patiënten met een amputatie die zijn opgenomen in de kliniek een kennismakingsgesprek met Egbert Kruijver of zijn collega-seksuoloog Jim Bender. ‘Het is standaard beleid, al sinds 15 jaar,’ zegt Kruijver. ‘Deze kennismaking heeft vooral een verkennend en voorlichtend karakter, zodat patiënten en eventueel hun partners voorbereid zijn op mogelijke veranderingen in seksuele relaties. Bovendien werkt dit gesprek drempelverlagend en maakt de weg vrij om hulp te zoeken, als zich later toch problemen mochten voordoen.’