Vijftien jaar geleden begon de landelijke opleiding tot physician assistant (PA). Samen met de nurse practitioner – hier bekend als verpleegkundig specialist of VS – een nieuwe functie in de zorg. Daarmee moet de complexe zorg worden geconcentreerd, en de basiszorg gespreid. ‘Artsen moesten er soms aan wennen’, zegt Ludwine van Orsouw, zelf PA op de dwarslaesieafdeling van Reade. ‘Maar de taakherschikking wordt nu ten volle uitgevoerd.’

Physician assistant en verpleegkundig specialist

‘Verpleegkundig specialisten staan nog met één been in het ver­pleegkundig domein’, legt Ludwine van Orsouw uit. ‘En bij hen kan een revalidant terecht voor bijvoorbeeld continentiezorg, vragen over seksualiteit, zorg voor wonden en nazorg.’ Als PA heeft van Orsouw, voorheen ergotherapeut, een heel eigen takenpakket. Haar werk in het revalidatiecentrum omvat bijvoorbeeld, naast stellen van indi­caties en begeleiden van het revalidatieproces, het voorschrijven of stopzetten van receptgeneesmiddelen, kleine chirurgische ingrepen zoals het schoonmaken van decubituswonden.  Ook katheterisatie en het geven van injecties kan tot de taken beho­ren. ‘Binnen Reade zijn wij helemaal geaccepteerd als beroepsgroep in het medisch domein.’  

Meer aandacht  

Ludwine van Orsouw: ‘Het grote voordeel is dat PA’s en VS’en taken overnemen van de revalidatiearts. Taakverlichting dus, waardoor de arts meer ruimte heeft voor de hoog complexe zaken. Bijvoorbeeld bij dwarslaesie de beademingszorg en allerlei complexe medische problemen. Het voordeel voor de revalidant, en dus voor het revali­datiecentrum, is dat de toegankelijkheid tot de zorg wordt vergroot, er ontstaan kortere wachttijden. Het is laagdrempelig en het creëert rust, er is meer tijd en aandacht voor revalidanten. Wij horen dat zij het gevoel hebben dat er beter naar hen wordt geluisterd.’ Belangrijk natuurlijk is de vertrouwensrelatie tussen de specialist, in de revali­datie de revalidatiearts, en de PA of VS. PA’s en VS’en werken bin­nen de eisen van de Wet BIG, en moeten ‘bevoegd en bekwaam’ handelen. In geval van twijfel zullen ze altijd overleggen met de arts.  

Enthousiast  

Zelf is Van Orsouw, die in 2012 afstudeerde als PA, enthousiast over de nieuwe taakinvulling. ‘Ik had acht jaar gewerkt als ergothe­rapeut en het hele revalidatieproces was me al helemaal eigen. De PA-opleiding bood verdieping op medisch gebied en ik wilde dat graag, omdat je met die toevoeging echt het totále revalidatieproces kunt overzien. Als ergotherapeut help je een revalidant weer zo zelf­standig mogelijk te functioneren. Maar het medische aspect maakt het hele proces nog veel breder. Ik had een voorsprong door al op dezelfde dwarslaesieafdeling te werken, en wat ik heel fijn vond was dat ik ook een deel van de revalidanten al persoonlijk kende. Omdat de nieuwe taken nog niet vastlagen, mocht ik de functie ook zelf vormgeven, ontzettend leuk.’  

Zaalarts  

Van Orsouw voegt toe dat Reade nu kijkt naar uitbreiding van de mogelijkheden. De physician assistant bijvoorbeeld in zaalartsfunc­tie. ‘Dat wordt nu gedaan door arts-assistenten, maar die zijn veel van de afdeling af en dus mis je dan continuïteit. Een physician assistant kan dat onder goede supervisie op zich nemen.’ Het PAsalaris is al gelijk aan dat van de arts-assistent in opleiding. Blij is Ludwine van Orsouw met de uitkomst van een recent onderzoek naar de overeenkomsten tussen pas afgestudeerde basisartsen en PA’s: ‘We blijken op een vergelijkbaar niveau te functioneren. Dat moedigt ons echt aan in ons werk en daar vaart de patiënt wel bij.’ Takenpakket  Bij Reade werken nu vier afgestudeerde PA’s en één PA in opleiding. Deze PA’s werken in de teams voor dwarslaesie, niet-aangeboren hersenletsel, cardio, pijn en amputatie. Ludwine van Orsouw zegt dat er, afhankelijk van het budget, wordt gestreefd naar twee PA’s per klinische afdeling. Dus zes in totaal ‘en mogelijk nog meer’. Reade heeft twee verpleegkundig specialisten in opleiding. Eén met de aandachtsgebieden wonden/decubitus en seksualiteit, één met de aandachtsgebieden incontinentie en spasticiteit. Landelijk ver­schilt het sterk hoeveel PA’s en VS’en worden ingezet in revalidatie-instellingen, en ook hun takenpakket verschilt. ‘Dit is afhankelijk van het beleid van de instelling, de specifieke taken die voor substi­tutie in aanmerking komen en de gebleken bekwaamheid van de PA of VS, door opleiding en werkervaring. Het takenpakket kan door de tijd heen ook veranderen.’