‘Een verandering vindt plaats omdat gewone mensen buitengewone dingen doen’, zei oud-president Barack Obama. Revalidatie Magazine brengt een ode aan ‘gewone’ revalidatieprofessionals die buitengewone dingen doen en zo een transformatie tot stand brengen. Van nieuwe therapieën, technologieën en onderkomens tot andere manieren van werken en organiseren. In deel 4 van de verhalenserie De Verandering: het nieuwe hartrevalidatieprogramma van Revant medisch specialistische revalidatie, waarbij meer ruimte is voor zorg op maat en de positieve gezondheid van de revalidant centraal staat.
de afgelopen 25 jaar ben ik wel héél zuinig op mijn sportschoenen geweest…
Bert van den Kieboom
‘Tot mijn veertigste heb ik echt veel gesport. Maar de afgelopen 25 jaar ben ik wel héél zuinig op mijn sportschoenen geweest…’ Aan het woord is Bert van den Kieboom (65). Op 1 februari van dit jaar kreeg hij een hartinfarct. Een belangrijk deel van zijn herstel volgde hij bij Revant, waar hij acht weken lang een hartrevalidatieprogramma volgde. We spreken Bert twee weken na het programma. ‘Ik houd me aan de instructies die ik heb meegekregen, doe mijn oefeningen en eet gezond. Ik voel me prima.’
Zorg op maat
Het traject dat Bert heeft doorlopen, bestaat nog niet zo lang. Het is een recente ontwikkeling, geboren uit een eerdere verandering die Revant had ingezet. ‘Een tijd geleden kampten we met een teruglopende instroom van hartrevalidanten’, vertelt zorgmanager Hart- & Longrevalidatie Quanita Aerts. ‘Dat is opmerkelijk, want volgens de richtlijnen hartrevalidatie komt iedereen die een hartincident meemaakt in aanmerking voor hartrevalidatie en heeft daar echt baat bij. We willen zo veel mogelijk mensen helpen om na een hartinfarct of -operatie weer de draad op te (durven) pakken. Het bleek echter dat de formele samenwerkingsafspraken in de keten niet voldoende waren geborgd. Dat hebben we allereerst aangepakt. Daarnaast hebben onze artsen veel geïnvesteerd in het samenwerken en netwerken met de ziekenhuizen Amphia (Breda) en ADRZ (Goes). De verbeterde samenwerking wierp haar vruchten af: de instroom steeg van 54 procent naar ruim 80 procent. Maar hierdoor werden onze groepen revalidanten wel steeds groter. De gemiddelde groepsgrootte lag op een gegeven moment rond de 20. Zorg op maat bieden is dan moeilijk. We besloten het roer om te gooien: de groepen moesten kleiner, het behandelpakket breder en meer gericht op gezonde leefstijl. Van één en hetzelfde programma voor elke revalidant – met de focus op trainen en het verbeteren van de conditie – gingen we naar een programma met drie verschillende paden en zes gezondheidskundemodules gericht op preventie en benaderd vanuit “positieve gezondheid”.’
Wat het revalidatieprogramma zo uniek maakt, is dat het samen met behandelaren, planners, managers, artsen en medewerkers finance & control ontwikkeld is. De opzet is gemaakt vanuit de zorginhoud en de toegevoegde waarde voor de revalidant, maar zorg moet ook betaalbaar en te plannen zijn. Vanuit het stevig staande programma met drie verschillende paden kan Revant nu gemakkelijk verder innoveren. Denk aan eHealth-toepassingen en verdere digitalisering. Quanita: ‘Dit maakt mij als zorgmanager erg trots op mijn team en ons revalidatieprogramma.’
Zes gezondheidskundemodules
Het nieuwe programma bestaat nog steeds voor een groot deel uit trainen, maar educatie over leefstijl in de vorm van gezondheidskunde is evenzo belangrijk. ‘We kijken naar de gehele revalidant’, legt Cesartherapeut Gemma Mulder uit. ‘Doordat we werken met een interdisciplinair team – met een arts, een psycholoog, een maatschappelijke werker, een diëtist, een ergotherapeut, fysiotherapeuten en een verpleegkundige of physician assistant – kunnen we verbanden leggen en zo meer zorg op maat bieden. Als iemand een hartinfarct heeft gehad, is het belangrijk om voorlichting te geven over een gezonde leefstijl. De revalidant wordt dan bewust van eigen risicofactoren en de mogelijkheden om deze te verbeteren. Wat doet gezonde voeding met je? Wat is nu eigenlijk gezond bewegen? Welke impact hebben chronische ziekten als hoge bloeddruk en diabetes op je hart? Dergelijke vragen komen aan bod in de gezondheidskundemodules die we hebben ontwikkeld. In die modules komt de multidisciplinaire aanpak goed naar voren: de fysiotherapeut en ergotherapeut geven voorlichting over onder meer belasting en belastbaarheid, de diëtist vertelt over gezonde voeding en de maatschappelijk werker gaat in op de sociale aspecten.’
Voorafgaand aan de revalidatie krijgen revalidanten digitaal vier informatiefilms aangeboden over deze onderwerpen. Op die manier kunnen zij de films meerdere keren bekijken, maar ook gemakkelijk delen met hun naasten. Deze opzet schept ook de ruimte om in de gezondheidskundemodules juist meer verdieping te geven.
Meer bewegen en gezonder leven
De vier modules maken, samen met trainen, deel uit van het basistraject van acht weken. Een revalidant doorloopt of het basistraject, of het compact traject of het aanvullend traject. Het compacte pad is voor revalidanten die toch al veel bewegen, maar vooral begeleiding willen om dit ook na hun hartincident te durven doen (duur: vier weken). In het aanvullende traject, dat net als het basistraject acht weken duurt, krijgt de revalidant naast de vier gezondheidskundemodules van het basistraject nog twee aanvullende modules: de psycholoog gaat in op angst en stemming en het weer vertrouwen krijgen in het lichaam; de maatschappelijk werker vertelt over stressmanagement.
Intake
Om het zorgaanbod zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeftes en de mogelijkheden van de revalidant, start elke revalidatie met een uitgebreide intake. Die bestaat uit de welbekende fietsergometrie, waarin onder meer de belastbaarheid van de revalidant wordt gemeten. Verder spreekt de revalidant met de arts en de fysiotherapeut over de te behalen doelen. Op basis van de intake wordt bepaald of de revalidant in aanmerking komt voor het basistraject, het compacte traject of het aanvullende traject. ‘We bepalen dan ook in welke groep een revalidant komt’, voegt Gemma toe. ‘We starten de dag met de meest belastbare groep, zeg maar de sportieve types. Daar gaat het er vaak fanatiek aan toe. Tegen het eind van de dag is de minst belastbare groep aan de beurt. Zij trainen op een lager niveau. Het gaat er dan echt een stuk rustiger aan toe.’
Enorme steun
De modules in de trajecten zijn zo ontwikkeld dat ze de revalidant tot een bewustere, gezonde leefstijl stimuleren. ‘Als onze revalidanten hier leren om meer te bewegen en gezonder te leven, blijven ze dat thuis ook doen’, onderstreept Quanita. ‘Daarbij helpt het ook zeker dat we de revalidanten in groepen laten oefenen. Ze informeren en inspireren ook elkaar. Niet voor niets hebben we onze groepstrainingen met een kwartiertje verlengd. Om even tot rust te komen, maar vooral om onder lotgenoten ervaringen uit te wisselen.’ ‘De steun aan elkaar is enorm’, beaamt Bert, die het basistraject doorliep. ‘We zitten toch allemaal in hetzelfde schuitje. We hebben veel gesprekken met elkaar gehad. Veel gelachen ook. Ik ben heel erg blij dat ik dit programma heb gedaan, zeker met deze groep. Al hoop ik niet dat we elkaar in deze setting nog een keer tegenkomen…’
Fijn vooruitzicht
Bert volgde de modules – vaak samen met zijn vrouw – en trainde twee dagen in de week bij Revant: eerst een half uur fietsen en daarna een parcours met gewichten of sport & spel. ‘Bij sport & spel gaat het om plezier in bewegen, het durven opzoeken van grenzen en het leren kennen van je grenzen’, vertelt Gemma. ‘Wat in onze sportzaal lukt, kan thuis ook.’ Bert onderstreept dit. ‘Natuurlijk wist ik al wel het belang van regelmatig bewegen, maar ik ben me in de acht weken revalidatie meer bewust geworden van het aanbrengen van structuur in bewegen. Het behoort nu tot mijn dagelijkse programma. Ik wandel veel en vijf keer in de week ga ik fietsen. Dat doe ik onder meer op mijn hometrainer. Die heb ik al jaren, maar pas bij mijn revalidatie heb ik het verpakkingsmateriaal verwijderd. Dat zegt veel over hoe ik nu over bewegen denk. Ik voel me fit. Dat is een fijn vooruitzicht, want over een paar maanden ga ik met pensioen en wil ik veel tijd doorbrengen met mijn kleinkinderen. Dan zie je me waarschijnlijk regelmatig in de Efteling of de Beekse Bergen!’
Wij fungeren als springplank voor de revalidanten om weer zelf die regie te krijgen
Zorgmanager Quanita Aerts
Springplank
Bert is een treffend voorbeeld van een positief afgerond hartrevalidatietraject. De revalidanten zien in de weken dat ze het programma volgen dat hun conditie en kracht toenemen. Dat is ook meetbaar. En met die kracht en conditie neemt ook het vertrouwen in het lichaam toe. De revalidanten verkennen onder begeleiding hun grenzen en krijgen door de modules te volgen allerlei handvatten voor een gezonde leefstijl. Quanita: ‘Daarna kunnen ze zonder ons verder werken aan hun eigen gezondheid. Wij fungeren als springplank voor de revalidanten om weer zelf die regie te krijgen.’
Auteur
Olaf van Tilburg
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Dit is waarom de Sint Maartenskliniek steeds meer operaties in eigen huis laat uitvoeren
Vogellanden geeft Zwolle en omgeving een gezondheidsboost
Het plannen van complexe zorg? Dat kan eenvoudiger, vinden ze in Groningen
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Duurzame samenwerking met ervaringsdeskundigen in onderzoek en innovatie
Vroege toelaatbare gewichtsbelasting in traumapatiënten met peri- en/of intra-articulaire fracturen van de onderste extremiteiten