De Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) houdt zich bezig met het continu verbeteren en borgen van de kwaliteit van zorg voor patiënten binnen de medisch specialistische revalidatie. Een belangrijk instrument hierbij is de Kennisagenda. Hierin staan de belangrijkste kennishiaten op het gebied van zorgevaluatie en innovatie binnen de revalidatiegeneeskunde en een plan van aanpak hoe je deze hiaten door middel van wetenschappelijk onderzoek kunt vullen. Onlangs verscheen een herziene VRA-Kennisagenda, een ‘to do’-lijst voor onderzoek die leidt tot meer kennis, betere richtlijnen en meer doelmatige patiëntenzorg.
Bij het samenstellen van de nieuwe Kennisagenda is een projectgroep met leden van de VRA en de Patiëntenfederatie – met ondersteuning van het kennisinstituut van de Federatie Medisch specialisten – zorgvuldig te werk gegaan. Het doel van deze agenda is om focus aan te brengen in het doelmatigheidsonderzoek in de revalidatiegeneeskunde. ‘De Kennisagenda bevat een top-15 van kennishiaten’, vertelt Hans Bussmann, universitair hoofddocent en senior onderzoeker bij de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het Erasmus MC. Hans is buitengewoon lid van de VRA en maakt in die hoedanigheid deel uit van de Commissie Wetenschap en Innovatie (WeCo). ‘Bij het opstellen van die top-15 is de praktijk leidend. We hebben aardig wat sessies gehouden om tot een selectie van 15 kennishiaten te komen.’
Uitgebreide inventarisatie en selectie
‘We hebben het eerst breed uitgezet’, vertelt Nicole Voet, WeCo-voorzitter en revalidatiearts bij revalidatiecentrum Klimmendaal in Arnhem en bij het Radboudumc in Nijmegen. ‘Zo hebben we naast revalidatieartsen en -onderzoekers ook patiëntenverenigingen benaderd. We hebben daarna gekeken of de honderden aangedragen onderwerpen al onderzocht zijn, of er dubbelingen tussen zitten en kwamen zo tot een eerste schifting. Een speciaal hiervoor ingerichte werkgroep, met daarin een afvaardiging van alle gremia – heeft vervolgens een bijeenkomst georganiseerd waarbij we in meerdere rondes tot een uiteindelijke selectie van 42 kennishiaten kwamen. Vervolgens mocht je gaan stemmen. En zo bleven uiteindelijk een top-15 én 11 geprioriteerde kennishiaten over. Denk daarbij aan onderzoeksvragen als ‘Welke interventies zijn het meest effectief in het optimaliseren van lopen en verminderen van vallen bij chronisch progressieve neurologische aandoeningen?’ en ‘Wat is de (kosten)effectiviteit van elektrostimulatie ten aanzien van functieherstel en secundaire complicaties bij dwarslaesie in vergelijking met care as usual?’
Nieuw in de top-15 zijn onderzoeksvragen op het gebied van innovatie. Het gaat hierbij met name om technologische hulpmiddelen en technologie-ondersteunde meetmethoden die ingezet kunnen worden in de eigen leefomgeving van de patiënt. Ook de onderwerpen ‘leefstijl’ en ‘interdisciplinaire behandelingen’ nestelen zich in de top. ‘Het is trouwens wel een dynamische kennisagenda’, benadrukt Hans. ‘De focus ligt op de eerste 15. Is een van de onderzoeksvragen beantwoord of niet meer relevant? Dan schuift een andere vraag uit de lijst van geprioriteerde kennishiaten de top-15 binnen. De agenda bestrijkt meerdere jaren. Grote kans dus dat we meer onderzoeken dan de 17 kennishiaten die nu in de agenda staan. Want die overige 11 hiaten verdienen het ook om gevuld te worden.’
We onderstrepen hiermee onze meerwaarde, ons bestaansrecht.
Meerwaarde onderstrepen en netwerken vormen
De zorgvuldigheid waarmee de agenda is opgesteld en de betrokkenheid van alle relevante gremia erbij, onderstrepen het belang van de VRA-Kennisagenda. ‘De Kennisagenda is echt belangrijk voor ons vak’, vindt Nicole. ‘We onderstrepen hiermee onze meerwaarde, ons bestaansrecht. We laten aan meerdere partijen – verzekeraars, doorverwijzers, patiënten, maar ook andere zorgdisciplines – zien wát we doen en hoe doelmatig dat is. Het is voor mij als professional ook een handig instrument: is wat ik voorschrijf doelmatige zorg? Maar de mooiste opbrengst van de agenda is de stimulerende werking die ervan uitgaat om netwerken te vormen. Dit is een uitgelezen gelegenheid om rondom onderzoek en de implementatie van de bevindingen ervan nog meer samen te werken! Dat ervaar ik nu zelf ook in mijn eigen aandachtsgebied, spierziekten. Er vormt zich over de verschillende centra heen een mooi netwerk voor doelmatigheidsonderzoek.’
En nu verder!
De Kennisagenda is opgesteld. Maar zonder daadwerkelijke uitvoering is het een papieren tijger. ‘Uitvoering van een onderzoek staat en valt bij subsidiëring’, legt Nicole uit. ‘Bij elke subsidieronde voor doelmatigheidsonderzoek, kijken we naar de Kennisagenda. We doen dan een uitvraag, kijken wie hier het voortouw in kan nemen en een aanvraag kan indienen.’ ‘Bij sommige subsidieaanvragen is het een voorwaarde dat het onderzoek op de Kennisagenda staat’, vult Hans aan. ‘Bij andere aanvragen levert het bonuspunten op als er een koppeling met de agenda is. Dat maakt de Kennisagenda dus extra interessant voor onderzoekers. Overigens is de Kennisagenda geen waarborg om een aanvraag binnen te halen: aan veel subsidierondes doen ook andere zorgdisciplines mee. Revalidatiegeneeskunde is maar een klein vakgebied. We moeten vaak opboksen tegen de grotere jongens. Maar de VRA maakt zich ook hier sterk om onze belangen te behartigen.’
Het is niet iets van onderzoekers alleen.
Bij het opstellen van weer een nieuwe Kennisagenda worden de kennishiaten op de vorige agenda altijd uitgebreid geëvalueerd. Maar the proof of the pudding is in the eating. De onderzoeksresultaten moeten hiervoor wel eerst landen op de werkvloer. ‘Implementatie is doorgaans best een uitdaging’, vertelt Hans. ‘Te beginnen bij acceptatie. Het is niet iets van onderzoekers alleen: het raakt ook artsen en andere revalidatieprofessionals. Het gaat toch vaak over een andere manier van werken. Het is dan ook een traject waarin je moet investeren. Maar dan bied je jouw patiënten ook echt aantoonbare doelmatige zorg.’
Auteur
Olaf van Tilburg
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Onderzoek: kan gerichte conditietraining mensen met dwarslaesie fit houden?
Vernieuwde aanpak voor revalidatie na IC-opname
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
De inzet van digitale zorgtechnologieën binnen de medisch specialistische revalidatie
Gebruik van e-health bij de revalidatie van patiënten met niet-aangeboren hersenletsel
