Wat wil je leren en wat heb je daarvoor nodig? Op basis van deze vragen bepalen klinische revalidanten van Tolbrug Revalidatie in Den Bosch zelf hun doelen. Ze zijn verantwoordelijk voor hun dag- en weekplanningen en leren in hun eigen tempo het leven weer op te pakken. ‘Meer zeggenschap over het revalidatietraject maakt de revalidant weerbaarder.’
Er is veel veranderd voor de klinische revalidanten en therapeuten van Tolbrug revalidatie. Na een pilot in 2019 werken ze sinds maart volgens de uitgangspunten van de werkwijze Revalideren is leren van Rehab Academy. ‘Aan het begin van de week is mijn agenda leeg,’ schetst Tijs Veen, maatschappelijk werker en revalidatiecoach. ‘Revalidanten hebben geen vaste afspraken meer met hun therapeuten. Ik start de dag nu in de woonkamer. Dan drinken we samen koffie en vraag ik revalidanten hoe het gaat en wat hun plannen zijn. Als iemand mij wil spreken, dan zoeken we een rustig plekje op, of we plannen een moment later op de dag. Deze flexibiliteit betekent dat iemand met mij kan praten wanneer hij daar behoefte aan heeft. En zo gaat dat met alle therapeuten. We werken met de revalidant aan wát hij wil, wanneer hij dat wil. Het leerproces is leidend.’
Naast individuele therapie zijn er iedere dag groepsactiviteiten waarop revalidanten kunnen intekenen, zoals de groepen sporthal, buiten en koken. Zo doet de buitengroep bijvoorbeeld boodschappen voor de groep koken. Verder ligt er niets vast: de mensen die intekenen bepalen wat het programma wordt.
Actieve rol
Inge Vuijk is medeoprichter van Rehab Academy en één van de grondleggers van Leren is Revalideren, waarin haar kennis van specialistische revalidatie en onderwijs samenkomen. Zij ziet veel mensen die soms jaren na hun revalidatietraject nog steeds moeite hebben om de draad weer op te pakken. ‘Ze zijn in hun revalidatie aan de hand genomen, waardoor ze niet de mogelijkheid hadden om op hun eigen manier te leren, of zelf keuzes te maken. Eenmaal thuis krijgen ze onvoldoende grip op het leven en lopen vast. Revalideren is leren stimuleert mensen met een beperking om een actieve rol te nemen. Medezeggenschap maakt de revalidant sterk, weerbaar en biedt hem perspectief om weer volop mee te doen in de maatschappij. Tolbrug is nu het eerste revalidatiecentrum in Nederland dat de principes van deze werkwijze doorvoert in de klinische revalidatie. Het traject is niet langer input gestuurd maar juist effect gestuurd.’
Revalidant van het eerste uur is de vijftigjarige Robert Maenen, die na een hersenbloeding in Den Bosch revalideert. ‘Ik was links halfzijdig verlamd. Daarom wilde ik om te beginnen zo veel mogelijk handelingen met rechts doen. En ik vond het heel belangrijk dat ik voor mezelf kon zorgen, dus zelfstandig naar de wc, douchen en aankleden. Mijn volgende doelen waren lopen zonder hulpmiddelen, gevolgd door traplopen.’
Maenen werkte hard aan het functieherstel van de aangedane linkerzijde en aan zijn balans, daarbij aangespoord door zijn eigen revalidatiecoach Luuk Maas. ‘Ik heb heel wat op en neer gelopen in de gangen van de kliniek. Omdat ik me niet aan een vooraf opgesteld programma hoefde te houden, kon ik al mijn energie stoppen in de therapie waaraan ik behoefte had.’
Touwtjes in handen
Voor sommige collega’s is de nieuwe werkwijze wel even wennen, weet Veen. Wordt het niet te veel ‘u vraagt wij draaien’, was bijvoorbeeld een reactie. ‘Maar de protocollen en richtlijnen zijn altijd op de achtergrond aanwezig. Samen leren we hoe de revalidant de touwtjes weer in handen krijgt.’ Bovendien helpt Rehab Academy de therapeuten van Tolbrug bij hun ontwikkeling tot revalidatieprofessionals, die zich veel breder kunnen inzetten, ook buiten de kaders van hun eigen expertise. ‘Mijn werk is veel uitdagender. Ik help mensen bijvoorbeeld met loopoefeningen of traplopen. Dat is spannend, want weet ik daar wel voldoende van? Ik ben nu 80 procent van mijn tijd met mensen bezig en 20 procent met mijn eigen specialisatie.’
Een grote rol is weggelegd voor de revalidatiecoaches. Tijs Veen coacht vier revalidanten. ‘Ik ben vrij informeel en daag mensen graag uit. Dat kan best wel eens confronterend zijn, soms schuurt het en dan krijg je vanzelf een reactie van de ander. Bijvoorbeeld boosheid. Die probeer ik dan weer om te buigen in energie. Bij de één geef ik iets meer gas, bij de ander trap ik juist meer op de rem. De nieuwe manier van werken lijkt misschien alsof we maar wat doen, maar alles is therapie. Revalidanten leren van ons en wij van hen. En ze leren van elkaar.’
Niet afwachten
Robert Maenen is inmiddels weer thuis. En eerder dan verwacht. ‘Ik was al een paar keer in het weekend naar huis geweest. Dat ging zo goed, dat ik het aandurfde om mijn revalidatiearts te zeggen dat ik het teamoverleg niet zou afwachten. Dat was eerst nog wel een dingetje. Ontslag volgde altijd pas na en op basis van het teamoverleg. Na enig aandringen en in goed overleg met de revalidatiearts heb ik niet gewacht tot dat laatste gesprek. Immers, het systeem past zich toch aan mij aan en niet andersom?’ Maenen is in mei gestart met zijn poliklinische revalidatie. Na de zomer evalueert Tolbrug de nieuwe werkwijze.
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Paralympische Spelen: ook de samenwerkende revalidatie- en sportartsen gaan voor goud
Vernieuwde aanpak voor revalidatie na IC-opname
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Kansen door COVID: een pandemie die aanzet tot innovatie
Technologie bij neuromusculaire aandoeningen: nu en in de toekomst