Een grotere longfunctie, minder stress, pijn met minder pieken. Het zijn opmerkelijke resultaten van een pilot bij Reade Amsterdam. Vier weken trainden revalidanten met een dwarslaesie, waaronder Nico Jonk daar hun ademhaling. ‘Dit heeft mijn herstel een enorme boost gegeven.’
Nico ademt diep in. Houdt de adem vast. En ademt gecontroleerd uit. Om vervolgens weer diep in te ademen. Door de serie gecontroleerde ademhalingsreeksen verhoogt het zuurstofgehalte in zijn bloed en kan zijn lichaam meer presteren. De oefeningen maken dat hij zich beter voelt. Hij heeft meer vertrouwen in zijn eigen, gekwetste lichaam. Dat was zeven jaar geleden wel anders. Bij een wielrenongeluk brak de nu 58-jarige Nico zijn nek, met een incomplete hoge dwarslaesie als gevolg. Hij moest acht maanden intern revalideren. Daarna volgde een jarenlang traject. ‘De systeemplafonds van Reade ken ik goed’, zegt hij met een onderkoeld gevoel voor humor. ‘Ik kon niets meer. Moest alles opnieuw leren. Het was keihard trainen.’
Zorgpionier
Gelukkig voor Nico had hij Frank Ettema als fysiotherapeut. Je zou Frank gerust een zorgpionier kunnen noemen, want als paramedicus en onderzoeker zoekt hij steevast naar nieuwe methodieken voor zijn dwarslaesiepatiënten. In 2015 volgde Frank een training bij Wim Hof, ofwel de Ice-man, die bekend werd door de baden vol ijs waar hij instapt – en in blijft zitten. Maar ook de serie gecontroleerde ademhalingsreeksen behoren tot de Wim Hof-methode. Tijdens de sessie merkte Frank dat hij door anders ademhalen al nieuwe sensaties ervoer in zijn lichaam: prikkelingen, een energie-boost. En bijna vanzelf vroeg hij zich af: wat zouden zijn cliënten onder hun laesie voelen? ‘Ik was nieuwsgierig naar wat er kon gebeuren.’
Iedereen wilde meteen meedoen
Frank ontwikkelde een pilot die hij voorlegde aan de medische commissie. Na akkoord – dat duurde even – kon hij aan de gang. Eerst met twee gezamenlijke sessies in 2017, met veertig revalidanten per keer. ‘Iedereen was nieuwsgierig en wilde meteen meedoen. Wim Hof heeft deze sessies zelf geleid. Deelnemers lagen op matjes in de grote oefenzaal; een stevige ondergrond werkt beter dan liggen in bed, en je moet je longen ruimte geven.’
Herstel kreeg enorme boost
Ook Nico nam deel aan deze grote groepssessie. ‘Ik was toen nog niet veel en moest op de mat getild worden’, vertelt hij. Nico deed vooral mee aan de sessie omdat hij vertrouwen heeft in Frank. ‘Frank was jarenlang mijn fysiotherapeut bij Reade, hij heeft wel vaker vernieuwende ideeën. Daar zou veel meer ruimte voor moeten zijn; zijn patiënten lopen weg met hem, ik incluis. Door hem ben ik ook aan acupunctuur gaan doen. Meedoen aan de pilot heeft mijn herstel een enorme boost gegeven.’
Echt doorzetten
Aan de pilot, nu twee jaar geleden, deden twaalf revalidanten – elf mannen met een dwarslaesie (waaronder Nico) en een vrouw met MS – mee. Naast een wekelijkse groepstraining oefenden de deelnemers elke dag zelf met de Wim Hoff-app. Trainen in een groep is waardevol, merkte Frank. ‘Deelnemers resoneren op elkaar, de werking is sterker.’ Nico onderstreept dit: ‘Het oefenen in een groep zorgde voor een grote verbondenheid bij de deelnemers. Dat hielp om door te gaan; de ander gaat door hetzelfde heen als jij. Al was het niet makkelijk in het begin: je moest echt doorzetten. Ik ging tintelingen voelen: van mijn tenen tot mijn kruin en weer terug, alsof je energie voelt stromen. Een beetje zoals bij acupunctuur, dat voelde alsof er punten verbonden worden in mijn lichaam. Ik was ook minder down, daarna.’
Longfunctie vergroot
Bij alle deelnemers werden een aantal vaste waarden gemeten, zelf vulden ze vragenlijsten in. Bij elke deelnemer bleek de longfunctie te zijn vergroot. Pijn verminderde niet maar werd met minder pieken ervaren. Eén jonge deelnemer, Lars, kon weer hoesten, voor het eerst in zes jaar. Fantastische resultaten, beaamt Frank. ‘De vrouw met MS danst zelfs weer. De invloed op spasme zagen we niet terug. Het hoesten is ook zulk goed nieuws. Niet hoesten betekent meer slijm in je longen waardoor je sneller kans op een longontsteking hebt. Stuk voor stuk prachtige resultaten. En het mooie is: je hebt helemaal niks nodig, alleen je ademhaling. En misschien een paar matjes.’
En nu? Op tournee langs alle revalidatiecentra van Nederland? Nico is stellig: ‘Ik vind dat het op elke plek thuishoort. Elke dwarslaesiepatiënt zou hiermee moeten kunnen kennismaken.’ Frank: ‘Als we dat zouden kunnen organiseren. Je leert dat je je ademhaling kunt sturen. Dat alleen is al winst voor mensen die controle over hun lichaam kwijt zijn.’
Kleine ijswateroefeningen
Binnenkort start Frank een vervolgpilot met twee groepen deelnemers én een controlegroep: een groep gaat de ademhalingstraining doen, een groep combineert ademhalen en kleine ijswateroefeningen, met een hand in een ijsbadje bijvoorbeeld. Dezelfde metingen worden gedaan: longfunctie, stress, pijn, spasmes, kwaliteit van leven. ‘Ik weet niet of het ijswater ook werkt. Maar ik ga het onderzoeken.’
Nico wilde nog wel een stap verder gaan. Hij is zover hersteld dat hij samen met Frank een ijsbad-training deed in Stroe, in het Wim Hof-center. ‘Hij is een motivator. Ik merkte: ik kan dit. Ik heb geleerd om mijn wil om te zetten in iets positiefs. En ja, die sprong was best eng, maar ik had het goed onder controle. Het lichaam kan veel.’
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Onderzoek: kan gerichte conditietraining mensen met dwarslaesie fit houden?
Ervaringsdeskundigen als Reda bieden nazorg: ‘Je gids in een nieuwe wereld’
Dit is waarom de Sint Maartenskliniek steeds meer operaties in eigen huis laat uitvoeren
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Advance care planning in de revalidatiegeneeskunde
Anneke Welkamp geselecteerd voor presentatie op ESPRM in Slovenië
