Op het gebied van looptraining heeft zich de afgelopen jaren een kleine revolutie voorgedaan binnen de revalidatie. De loopbrug maakt plaats voor geavanceerde looptoestellen die patiënten tot het uiterste uitdagen. Revalidatie Magazine schept orde in het grote aanbod met een helder overzicht.
Sommige systemen bieden de mogelijkheid om in een vroeg stadium van de revalidatie al te starten met looptraining. Samen met de patiënt bepaalt het behandelteam welk type het meest past bij het individuele niveau en het beoogde doel. Een van de revalidatiecentra die vrijwel al deze toestellen in huis heeft, is de Sint Maartenkliniek in Nijmegen. Daar is een Loop Expertise Centrum (LEC) waar volwassenen en kinderen met bijvoorbeeld een CVA, een beenamputatie, een dwarslaesie of neurologische aandoeningen voor diagnose en behandeling terechtkunnen.
De fysiotherapeuten Cebrahil Tatu en Patrick Koomen, beiden werkzaam op de unit dwarslaesierevalidatie, vertellen dat de toestellen onderdeel uitmaken van een totaal revalidatieplan voor een patiënt. ‘Looptraining bestaat niet alleen uit oefenen op zo’n toestel. We combineren dat zo mogelijk met conventionele therapieën. Denk bijvoorbeeld aan hydrotherapie of looptraining buiten’, zegt Koomen. Groot voordeel van de toestellen is volgens Tatu de progressie die patiënten kunnen maken. ‘Je daagt iemand op een leuke manier uit en kunt de moeilijkheidsgraad gaandeweg opvoeren zonder dat de veiligheid in het geding komt. Dit leidt sneller tot het beoogde resultaat.’
Lokomat – van manueel naar robotgestuurd
Patiënten met loop- en/of balansproblemen kregen vroeger looptraining in onder meer de loopbrug. Dit hulpmiddel was en is beperkt tot mensen die voldoende kracht in armen en benen hebben en in staat zijn hun eigen gewicht te dragen. Dankzij de komst van de Compact Gait kon deze doelgroep fors worden uitgebreid naar patiënten die extra ondersteuning nodig hebben vanwege een ernstig beperkte spierfunctie. Dit toestel bestaat uit een loopband en een parachuteharnas voor gewichtsondersteuning. Twee fysiotherapeuten aan beide zijden bieden ondersteuning bij het in beweging brengen van de benen om zo de coördinatie van het lopen te verbeteren. Deze vorm van looptraining is nogal arbeidsintensief. Ook hiervoor is inmiddels een oplossing bedacht waarbij het fysieke werk van de fysiotherapeuten is vervangen door looprobots.
Zero G – Oefenen onder een ringbaan
In een grote zaal van de Sint Maartenskliniek is op het plafond een O-vormige ringbaan bevestigd. Daaraan hangt een motorunit met daaronder een parachuteharnas voor gewichtsondersteuning en valpreventie. Dit is de Zero G, een looptoestel voor revalidanten die al iets verder zijn gevorderd. Het vrij eenvoudige systeem maakt het mogelijk om via een vast traject onder de ringbaan allerlei loop- en balansoefeningen te doen, zoals voor- achter- en zijwaarts lopen en traplopen via een opstapje. De motorunit volgt de bewegingen en zorgt voor de hoeveelheid gewichtsondersteuning die tevoren is ingesteld.
C-Mill – Werken aan looppatroon
De C-Mill is een loopband waarop de revalidant in een parachuteharnas als valbescherming kan oefenen. Voorwaarde is wel dat die persoon al redelijk kan lopen. Gewichtsondersteuning is meestal niet meer nodig. Via een beeldscherm en beamerprojecties op de loopband moet de revalidant allerlei oefeningen uitvoeren gericht op looppatroon en balans. Deze variëren van lopen op virtuele staptegels, die in frequentie en locatie voortdurend veranderen, tot het maken van zijwaartse bewegingen om daarmee zelf als karretje op het scherm plotseling opdoemende ingrediënten voor een pizza op te halen. Dubbeltaken maken het extra complex.
GRAIL – Loopwalhalla voor gevorderden
Het paradepaardje onder de looptoestellen van de Sint Maartenskliniek is de GRAIL, dat staat voor Gait Realtime Analysis Interactive Lab. Dit virtual reality-systeem beschikt over een loopplatform met twee parallelle loopbanden – een zogenaamde split belt – die onafhankelijk van elkaar bewegen. Het platform zelf beweegt in een horizontaal vlak of in een hellingshoek. De revalidant, die een veiligheidsharnas draagt, maakt deel uit van de vele mogelijke interactieve omgevingen die worden geprojecteerd op een immens beeldscherm van 180 graden. Camera’s registreren de bewegingen en geven feedback. De GRAIL is zeer geschikt voor het oefenen van balans, het uitvoeren van gecombineerde cognitieve en motorische taken, het aanleren van adequate opvangreacties en het lopen op een helling.
Rysen – Oefenen zonder bewegingsbeperkingen
Een innovatief loopsysteem dat Heliomare Revalidatie in Wijk aan Zee als eerste in Nederland toepast en dat de Sint Maartenskliniek ook gaat aanschaffen voor onderzoek, is de RYSENTM. Dit 3D-systeem bestaat uit een gewicht ondersteunend harnas dat via kabels en katrollen is verbonden aan twee rails aan het plafond. Hierdoor kunnen patiënten in iedere willekeurige looprichting onbeperkt oefenen. Heliomare heeft de RYSEN uitgebreid met een augmented reality-systeem, dat spellen op de vloer projecteert gericht op specifieke looppatronen.
Met de RYSEN is het mogelijk patiënten al in de vroege fase van de revalidatie te laten oefenen met balanshandhaving en zelfstandig lopen. Maar ook om het gebruik van loophulpmiddelen af te bouwen en te leren lopen met bijvoorbeeld obstakels, is het systeem zeer geschikt. Sanne Ettema, promovenda van de afdeling Research & Development bij Heliomare, vertelt dat RYSEN ervoor zorgt dat patiënten eerder mobiel worden. ‘Ze kunnen immers intensief, functioneel en op een natuurlijke manier trainen zonder angst, waardoor ze eerder zelfstandig opvangreacties ontwikkelen en op een veilige manier langere afstanden kunnen lopen. Nu zetten we RYSEN in voor mensen met een beroerte of dwarslaesie. In de toekomst breiden we onze doelgroep uit naar patiënten met een beenamputatie of een multitrauma.’
en katrollen is verbonden aan twee rails aan het plafond.
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Ervaringsdeskundigen als Reda bieden nazorg: ‘Je gids in een nieuwe wereld’
De oorlog in Oekraïne dreunt dagelijks na in het MRC
Cor ontmoette zijn grote liefde tijdens het revalideren
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Advance care planning in de revalidatiegeneeskunde
Ontwikkeling van een hoog-intensieve revalidatiebehandeling voor kinderen met NAH
