Proefschrift-artikel

Arbeidsparticipatie heeft veel voordelen voor personen met een dwarslaesie, zoals verbetering van levenskwaliteit en eigenwaarde en bevordering van sociale contacten. Desondanks is de arbeidsdeelname van personen met een dwarslaesie laag (38% wereldwijd). Arbeidsrevalidatie ondersteunt bij het hervatten/vinden van werk, niettemin is er een groot verschil in arbeidsrevalidatieprogramma’s. Onderzoek op dit gebied is beperkt en hierdoor blijft het onduidelijk wat de beste ingrediënten voor arbeidsrevalidatie zijn.

Auteur
DR. E.H. (ELLEN) ROELS
Revalidatiearts UMC Groningen

Promovenda: E.H. (Ellen) Roels, revalidatiearts UMC Groningen
Datum promotie: 13 juni 2022
Promotor(en): prof. dr. M.W.M. (Marcel) Post, prof. dr. M.F. (Michiel) Reneman

Een digitale versie van het proefschrift is te downloaden via deze link.

Onderzoeksvraag

Met dit onderzoek wilde ik bijdragen aan optimale arbeidsrevalidatie voor personen met een dwarslaesie. Om dit te bereiken was het nodig om te weten welke arbeidsrevalidatieprogramma’s en uitkomsten reeds beschreven zijn in de literatuur en wat de belangrijkste barrières zijn. Daarnaast is het belangrijk om valide meetinstrumenten te hebben tijdens arbeidsrevalidatie.

Resultaten

Een systematic review naar de effectiviteit van interventies ter bevordering van werkhervatting na een dwarslaesie resulteerde in slechts één studie van voldoende kwaliteit.¹ Deze toonde aan dat arbeidsrevalidatie, gebaseerd op de principes van supported employment (SE), tewerkstelling bevorderde. De principes van SE werden omschreven als integratie van arbeidsgerelateerde en medische revalidatiebehandeling, snelle start met het vinden van een baan, competitief werk, inclusie ongeacht de ernst en het type van de beperking, continue jobsupport, focus op de voorkeur van de kandidaat, voorkeur voor arbeidsrevalidatie in de maatschappij eerder dan in bureau- of ziekenhuissettings, en toegang tot advisering rondom uitkeringen.

Arbeidsrevalidatiesystemen, -praktijken en -barrières voor personen met een dwarslaesie werden beschreven en vergeleken tussen landen (Australië, België, Canada, Ierland, Italië, Nederland en Zwitserland) middels een cross-sectionele internationale survey studie.² De locatie (revalidatiecentrum versus maatschappij), het tijdstip (rond opname, rond ontslag of na ontslag uit de kliniek) en de financiering (verzekering, revalidatiecentrum, werkgever of maatschappij) van de arbeidsrevalidatie verschilden tussen landen. Stelsels van sociale zekerheid toonden grote verschillen. De leeftijd en het beroep voor oplopen van dwarslaesie beïnvloedden de inhoud van de arbeidsrevalidatie in sommige landen. Deze variabiliteit in arbeidsrevalidatiesystemen en sociale zekerheidssystemen moet mee overwogen worden bij het vergelijken van uitkomstresultaten van studies. Verder waren de barrières tijdens arbeidsrevalidatie vergelijkbaar. Alle deelnemers vermeldden het gebrek aan educatie van het team betreffende arbeidsrevalidatie als een barrière. Andere frequent genoemde barrières waren vermoeidheid van de patiënt, gebrek aan vertrouwen van de patiënt in werkmogelijkheden, een gebrek aan kennis van het team betreffende zakelijke/legale aspecten en inadequaat transport/toegankelijkheid.

Pijn is een veelvoorkomend probleem en mogelijke barrière voor arbeidsparticipatie na dwarslaesie. Met een multicenter cross-sectionele studiewilden we de verbanden tussen de aanwezigheid van (verschillende types van) pijn en participatie in betaald werk beschrijven.³ Met gegevens uit de ALLRISC-studie werd gekeken naar de verbanden tussen onder andere pijn en pijngerelateerde arbeidsbeperkingen; en arbeidsparticipatie bij personen met een langer bestaande dwarslaesie (≥10 jaren). Zelf-gerapporteerde pijngerelateerde arbeidsbeperkingen toonden een verband met arbeidsparticipatie, echter de verschillende types van pijn waren niet gerelateerd.

Een omvattend en valide instrument is noodzakelijk om arbeidsgerelateerd functioneren en alle potentiële barrières voor arbeidsparticipatie te meten. De meeteigenschappen van de korte en de lange versie van de Work Rehabilitation Questionnaire (WORQ-FULL, WORQ-BRIEF) werden geanalyseerd bij personen met een fysieke beperking.⁴ De WORQ is een instrument gebaseerd op de International Classification of Functioning, Disability en Health. Interne consistentie en test–hertest betrouwbaarheid waren goed voor de WORQ-FULL en de WORQ-BRIEF. Bland Altman plots suggereerden een hogere score op T1 en dat op individueel niveau grote verschillen tussen scores nodig zijn om verandering niet aan toeval te kunnen duiden. De intra-class correlatie tussen de WORQ-BRIEF en de WORQ-FULL liet een goede criterium validiteit zien, maar de Bland Altman plots suggereerden potentiële bias en toonden aan dat op individueel niveau grote verschillen tussen scores nodig zijn om verandering niet aan toeval te kunnen duiden. Dit duidt aan dat beide versies niet uitwisselbaar zijn. Convergente validiteit werd alleen ondersteund voor de WORQ-BRIEF. In een mixed-methods studie werd de inhoud van de WORQ en de korte versie van de ICF-coresets voor dwarslaesie vergeleken met gegevens uit semigestructureerde interviews met 14 personen met een dwarslaesie en twee groepsbijeenkomsten met teamleden binnen de dwarslaesierevalidatie.⁵ Tachtig procent van de ICF-categorieën van de WORQ werd bevestigd door beide bronnen (personen met een dwarslaesie en teamleden). De resterende 20% werd bevestigd door de personen met een dwarslaesie of teamleden. Veertien ICF-categorieën werden gemist door de personen met een dwarslaesie en teamleden. Deze missende categorieën beschrijven aspecten die belangrijk zijn voor personen met een dwarslaesie (defecatie en mictie; gewrichtsmobiliteit en spiertonus; verandering van lichaamspositie en transfer; arm/hand functie; voortbeweging met apparatuur; toiletbezoek; producten/technologie voor dagelijks gebruik en voor mobiliteit; design van openbare gebouwen; assistenten voor persoonlijke verzorging en gezondheidsprofessionelen). Er werd geconcludeerd dat zonder toegevoegde items de inhoudsvaliditeit van de WORQ onvoldoende is voor gebruik bij personen met een dwarslaesie.

Wat moeten we anders gaan doen in de praktijk?

Er is evidentie dat arbeidsrevalidatie gebaseerd op de principes van SE succesvol is en daarom moeten deze principes overwogen worden. Terugkeer naar betaald werk moet een doel zijn van het dwarslaesie-revalidatieteam en arbeidsrevalidatie zou geïntegreerd moeten worden in de eerste revalidatiefase. Tijdens arbeidsrevalidatie moet men zich bewust zijn van de vele barrières bij de patiënt en deze snel in kaart brengen. De WORQ met een appendix van dwarslaesiespecifieke items kan gebruikt worden als een goed instrument om het niveau van functioneren te bepalen alsook de barrières en om doelen te stellen. Daarnaast worden er door het team zelf ook barrières ervaren zoals gebrek aan educatie omtrent arbeidsrevalidatie en aan kennis betreffende zakelijke/legale aspecten. Informatievoorziening aan het team hieromtrent lijkt nodig.

Wetende dat arbeidsrevalidatie een integraal deel moet uitmaken van de multidisciplinaire revalidatie, zijn professionele organisaties verplicht om meer aandacht te geven aan dit deelspecialisme en is de ontwikkeling van specifieke werkgroepen op nationaal en internationaal niveau voor dit onderwerp nodig.