Ervaringen van implementatie in de klinische praktijk
Uit de praktijk
Klinische voortgangsmetingen gebruiken als motor voor zorginnovatie. Daarvoor heeft het Daan Theeuwes Centrum een Measurement Feedback System (MFS) ontwikkeld waarbij zorg, evaluatie en onderzoek worden geïntegreerd. De achtergrond, ontwikkeling en toekomstvisie van het MFS is reeds uitgebreid gepresenteerd in het Journal of Medical Systems (2022) en toegelicht in het Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde (jaargang 44, nummer 3, juni 2022). In deze bijdrage delen we ervaringen van de implementatie, en lichten we toe welke factoren volgens ons van belang zijn geweest in de realisatie van het MFS.
Auteurs
PROF. DR. J. ( JAAP) OOSTERLAAN
Hoogleraar Pediatrische Neurowetenschappen, Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis, afdeling kindergeneeskunde, Emma Neuroscience Group, Amsterdam Reproduction & Development, Amsterdam
M. (MIKE) BOS
Ergotherapeut, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
M. (MARA) VAN DOOREN
Fysiotherapeut, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
I. (IŞIL) DÜDÜKÇU
Logopedist, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
DRS. A. (ANDRIES) VAN IPEREN
Revalidatiearts, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
DRS. L. (LINDA) KOOIMAN
Neuropsycholoog, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
DRS. G.J. (BERTJO) RENZENBRINK
Medisch directeur, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
K. (KAREL) NICOLAS
Algemeen directeur, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden
PROF. DR. S.M. (SASKIA) PEERDEMAN
Neurochirurg, Hoogleraar professionele ontwikkeling, Amsterdam UMC, Vrije Universiteit Amsterdam, afdeling Neurochirurgie, Amsterdam
DR. M. (MARSH) KÖNIGS
Universitair docent Neurowetenschappen, Daan Theeuwes Centrum voor Intensieve Neurorevalidatie, Woerden; Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis, afdeling kindergeneeskunde, Emma Neuroscience Group & Follow Me Programma Emma Kinderziekenhuis Amsterdam UMC, Amsterdam Reproduction & Development, Amsterdam
Kort samengevat is het Measurement Feedback System (MFS) ontwikkeld om gedetailleerde klinische voortgangsmetingen te structureren in een cyclus die is gekoppeld aan het plaatsvinden van multidisciplinair overleg. De gegevens worden elektronisch vastgelegd en direct teruggekoppeld aan het behandelteam in de vorm van individuele dashboards. Door de gestructureerde werkwijze druppelen meetresultaten automatisch door in voortdurend uitdijende databases, die vervolgens worden verrijkt met anamnestische gegevens (op basis van vragenlijsten), kenmerken van het medisch voortraject (op basis van ontslagbrieven) en kenmerken van de behandeling (op basis van declaratiegegevens). Deze databases worden benut voor evaluatie en onderzoek gericht op innovatie van de zorg, in het bijzonder de transitie naar gepersonaliseerde geneeskunde. Sinds volledige implementatie (april 2021) werden in het Daan Theeuwes Centrum (DTC) meer dan 20.000 klinische metingen geregistreerd bij 161 jongeren met ernstig hersenletsel. Het systeem is dus succesvol geïmplementeerd, hetgeen ook blijkt uit een relatief hoge mate van compleetheid van de klinische metingen (87%). In onze ervaring waren de volgende factoren daarbij bepalend.
Draagvlak
Het DTC maakt zich hard voor continue verbetering van de zorg voor jongeren met ernstig hersenletsel. Het MFS kan direct bijdragen aan dit doel door zorgevaluatie en wetenschappelijk onderzoek gericht op zorginnovatie te voeden met gegevens uit het primaire zorgproces. Daardoor kon stevig draagvlakworden gecreëerd bij de directie van het centrum en was deze bereid om te investeren in wetenschappelijke formatie en aanschaf van een licentie voor een platform voor het ontwikkelen, verzamelen en visualiseren van klinische metingen. Ook is veel aandacht besteed aan het draagvlak bij het behandelteam (grassroot support), want het MFS is volledig afhankelijk van het gebruik door behandelaren. Om die reden is per disciplinegroep (n=7) een vakgroepvertegenwoordiger geworven, die een brugfunctie heeft tussen het behandelteam en de ontwikkelaars van het MFS. Bovendien wordt het volledige behandelteam periodiek geïnformeerd over de overkoepelende doelen en het belang van het MFS.
Individuele voortgangsmetingen
Het belangrijkste uitgangspunt van het MFS is dat de routinematige metingen volledig zijn ingericht op relevantie voor de individuele revalidant ten aanzien van diagnostiek, voortgangsmonitoring en/of klinische besluitvorming over de behandeling. De kernset van klinische metingen die periodiek wordt afgenomen is daarom ook primair door het behandelteam zelf samengesteld, mede op basis van nationale en internationale beroepsrichtlijnen. Een ander cruciaal uitgangspunt is directe terugkoppeling van meetresultatenaan het behandelteam voor toepassing in de klinische praktijk. De metingen zijn daarom zodanig in de tijd gestructureerd dat de resultaten steeds beschikbaar zijn voor aanvang van het multidisciplinair overleg; het sleutelmoment waarop het behandelbeleid interdisciplinair wordt geëvalueerd en afgestemd. Alle resultaten zijn ook direct na registratie zichtbaar in individuele dashboards, zodat interdisciplinaire besluitvorming wordt gefaciliteerd. Bij voorkeur worden de meetresultaten gepresenteerd binnen het primaire EPD (bijvoorbeeld in een tabblad), alhoewel dit in het DTC niet is gerealiseerd.
Platform
De directe terugkoppeling van meetresultaten aan het behandelteam bevordert de motivatie van behandelaren om gebruik te maken van het MFS. Echter, de uiteindelijke adoptie van het systeem staat en valt ook bij de ergonomie voor de eindgebruiker. De keuze voor het platform dat wordt gebruikt voor het registreren van de klinische metingen is daarom van groot belang. Een eerste voorwaarde is dat het systeem voldoet aan de kwaliteitseisen voor een elektronisch patiëntendossier. Aanvullende eigenschappen die wij van groot belang achten voor adoptie in de dagelijkse praktijk zijn de mogelijkheden van het platform om: 1) metingen te kunnen organiseren in een meetstraat per discipline; 2) metingen te kunnen plannen in de tijd; 3) geautomatiseerde notificaties van geplande metingen uit te kunnen sturen naar de relevante behandelaar of revalidant zelf, inclusief een herinneringsfunctie via e-mail als de registratie nog niet compleet is na het verlopen van de einddatum; 4) intuïtieve raadpleging van de meetresultaten in tijdslijnen; 5) de meetresultaten te kunnen interpreteren tegen normgroepen; 6) de gegevens eenvoudig exporteerbaarzijn voor geavanceerde analyse. Daarnaast is de mogelijkheid om zelfstandig registratieformulieren en meettrajecten te kunnen ontwerpen ook van groot belang gebleken, om in de ontwikkeling en aanpassing van formulieren onafhankelijk te zijn van externe IT-experts.
‘Belangrijkste uitgangspunt:
routinematige metingen volledig
ingericht op relevantie voor de
individuele revalidant’
Monitoring
Sinds de implementatie van het MFS wordt de compleetheid van registraties geautomatiseerd bijgehouden door zelf ontwikkelde software (in R). Op deze manier kan de compleetheid worden gemonitord op het niveau van het gehele centrum en disciplinegroep. Als er sprake is van een lage compleetheid of neerwaartse trend, dan wordt contact opgenomen met de vakgroepvertegenwoordiger voor constructief overleg gericht op het vinden van een oplossing voor het verbeteren van compleetheid. Op deze manier worden knelpunten in het dagelijks gebruik vroegtijdig blootgelegd en geadresseerd.
Cyclus van zorgevaluatie
De gegevens uit het MFS worden jaarlijks benut voor zorgevaluatie met elke discipline uit het behandelteam. Het doel is om het behandelteam te informeren over de uitkomsten van de behandeling en de factoren die daarmee samenhangen. In een evaluatiesessie worden gedurende een dagdeel de resultaten uit meetgegevens op groepsniveau aan de discipline gepresenteerd. Vooraf worden ook praktijkvragen opgehaald, op basis waarvan aanvullende gerichte analyses worden uitgevoerd. Het doel is om de resultaten gezamenlijk te interpreteren en daarmee de behandeling te evalueren. Het uiteindelijke doel is dat deze bijeenkomst leidt tot vernieuwdeinzichten ten aanzien van de behandeling, op basis waarvan in een periodieke cyclus innovaties in de behandeling worden doorgevoerd. De evaluatiesessies hebben daarnaast een motiverende werking, waarbij het draagvlak voor de werkwijze verder wordt geoptimaliseerd. Tot slot worden de belangrijkste resultaten uit evaluatiesessie gepresenteerd aan het volledige behandelteam.
Klinisch relevant onderzoek
Het MFS leent zich uitstekend voor wetenschappelijk onderzoek op basis van rijke databases van een prospectief cohort. Door de doelen van het wetenschappelijk onderzoek af te stemmen op prioriteiten binnen de organisatie, optimaliseert het resultaat van dit wetenschappelijk onderzoek het draagvlak voor het MFS. In het DTC is het wetenschappelijk onderzoek gericht op de transitie naar de gepersonaliseerde geneeskunde. Dit onderzoek zal een steeds verfijnder beeld opleveren van de prognose van een individuele revalidant en de determinanten daarvan, wat door velen wordt ervaren als één van de belangrijkste uitdagingen in de huidige dagelijkse praktijk.
Conclusie
De succesvolle implementatie van het MFS van het DTC hangt samen met een reeks van factoren die gerelateerd zijn aan draagvlak voor de werkwijze, klinische relevantie van routinematige metingen, directe terugkoppeling van meetresultaten, het platform voor registratie en visualisatie en continue monitoring van compleetheid. We hopen dat onze inzichten van waarde kunnen zijn voor andere centra die hun klinimetrie op een vergelijkbare manier willen inrichten.
Gerelateerde artikelen NTR
Patiëntenparticipatie in revalidatieonderzoek
Zorg op maat voor kinderen met CP
Evidence in de bestuurskamer: er is nog een wereld te winnen
Generieke uitkomsten meten met PROMIS
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Nieuwe ‘onderzoeks-to-do-list’ onderstreept de meerwaarde van revalidatiegeneeskunde
Het plannen van complexe zorg? Dat kan eenvoudiger, vinden ze in Groningen
‘Zo’n behandelprogramma, dat kan toch zeker korter?’
