In Vogellanden aandacht voor gezonde leefstijl en voeding
Uit de praktijk
Revalideren is te vergelijken met topsport, waarbij patiënten worden uitgedaagd en begeleid om zo goed mogelijk te oefenen, trainen en herstellen. Aandacht voor een gezonde leefstijl zit meestal niet in dat pakket. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat gezonde voeding, bewegen, ontspanning, zingeving en slaap een cruciale basis is voor optimaal herstel.1,2 Bewustwording en het aanleren van een gezonde leefstijl is volgens Vogellanden, medisch specialistisch revalidatiecentrum, daarom een onlosmakelijk onderdeel van een revalidatietraject.
Auteurs
J.M.A. ( JEROEN) VAN VILSTEREN
Programmamanager Gezonde Leefstijl Vogellanden
R. E. (RAOUL) WINTER
Revalidatiearts Vogellanden
F. (FENNA) EEFTING
Bestuurder Vogellanden
Fenna Eefting, bestuurder bij Vogellanden:
‘Wij integreren aandacht voor een gezonde leefstijl in onze behandelingen. Gezondheid bevorderen door met de patiënten te werken aan mentaal welbevinden, voldoende bewegen, perspectief bieden, leren ontspannen, goede slaap en gezonde voeding. Als het gaat over voeding streven we ernaar om de patiënten en medewerkers het belang en de positieve effecten van gezonde voeding mee te geven. Enerzijds doen we dat door ze dit te laten ervaren en anderzijds door ze de kennis mee te geven, zodat ze het gezonde voedingspatroon ook in de thuissituatie kunnen voortzetten.’
Een nieuw voedingsconcept
Bij aandacht voor voeding hoort een nieuw voedingsconcept en dat heeft Vogellanden in 2021 geïntroduceerd. Het restaurant is daarom vernieuwd. Van een ‘kantine’ met standaardproducten transformeerde het naar een sfeervol restaurant met gezonde, lekkere en gevarieerde producten. De koks werken met verse ingrediënten uit eigen tuin, en daarnaast zoveel mogelijk met regionale aanbieders. Er is dagelijks een mooi aanbod van groente, fruit, zelfgemaakte soepen, volkorenproducten zoals havermout en quinoa en andere gezonde en lekkere snacks. Bij de producten staat de voedingswaarde vermeld zodat patiënten, medewerkers en gasten hierin een verantwoorde keuze kunnen maken.
Gezonde voeding is ook lekker
Naast het aanbieden van gezonde voeding leren de behandelaars van Vogellanden patiënten en hun naasten wat gezonde voeding is, hoe je het kan bereiden en wat de effecten zijn op energie en herstel. Patiënten zijn positief blijkt uit interviews en spontane reacties richting medewerkers. Waar ze gezond eten voorheen vaak associeerden met ‘niet lekker’ of ‘niet verzadigend’, blijkt nu het tegendeel. Dit veranderde beeld maakt het voor de patiënten gemakkelijker om gezond eten te integreren in het dagelijks leven.
Workshop Voeding
De workshop ‘Voeding’ maakt patiënten bewust van het belang van goede voeding. Alle medewerkers van Vogellanden worden geschoold op het gebied van gezonde leefstijl en voeding. Zij kunnen dan vanuit die kennis advies geven aan patiënten en hun naasten. Daarnaast introduceerde revalidatiearts Raoul Winter samen met het expertiseteam Gezonde Leefstijl onder andere de workshop ‘Voeding’ voor klinische patiënten. Doel van de workshop is om patiënten bewust te maken wat hun eigen invloed op het eetpatroon is, zodat het revalidatietraject kan worden verbeterd. Het centrale thema van de workshop is het belang van voldoende inname van eiwitten voor optimale ondersteuning van het herstelproces. Zo leren de deelnemers onder andere dat ze tijdens hun revalidatie bijna twee keer zoveel eiwitten nodig hebben als voor hun opname. Deze extra eiwitten zijn nodig om goed te kunnen herstellen en spiermassa weer op te bouwen die vaak tijdens een ziekenhuisperiode verloren is gegaan.3 Ook hebben patiënten extra eiwitten nodig als er nog wonden zijn.
Aan de hand van leuke werkvormen rondom de drie basis eetmomenten, leren ze welke voeding veel eiwitten bevat en hoe je hiermee een gezonde maaltijd kunt samenstellen (afbeelding 1). Om goed te kunnen beoordelen in welke mate de workshop invloed heeft op het eetgedrag van de deelnemers, vullen ze één week voorafgaand en één week na de workshop een door Vogellanden ontworpen eetdagboek in.
Patiënt Thea:
‘Naast het belang van voldoende eiwitten voor een goede wondgenezing, heb ik meer geleerd. Na mijn amputatie is het belangrijk om mijn voedingspatroon aan te passen op mijn nieuwe energieverbruik’.
Jeroen van Vilsteren, programmamanager Gezonde Leefstijl:
‘Bij het bepalen van de nieuwe energiebehoefte wordt gekeken naar het effect van de amputatie op de ruststofwisseling en het beweegpatroon van de patiënt. Bij een onderbeenamputatie neem het lichaamsgewicht gemiddeld met 6 tot 7% af en daalt daarmee ook de ruststofwisseling.4 Bovendien zien we meestal een verminderd beweegpatroon. Deze twee factoren bepalen dat de totale energiebehoefte ook lager is.’
Resultaten van de workshop zijn veelbelovend
Uit de gegevens van de eetdagboeken bleek dat slechts een beperkt aantal patiënten voldoende eiwitten at, ondanks het gezonde en ruime aanbod bij Vogellanden. Er zijn individuele gesprekken gevoerd en de workshop Voeding werd geïntroduceerd. Er zijn individuele gesprekken gevoerd en na de workshop Voeding kwam naar voren dat 83% van de deelnemers meer eiwitten is gaan eten en dat de gemiddelde eiwitinname na de workshop met gemiddeld 25% was gestegen. Ook blijkt dat de overgedragen kennis daadwerkelijk door de patiënten in de praktijk wordt gebracht. Dat is werken aan bewustwording en eigen regie.
Gezonde Leefstijl in zorgpaden
Jeroen van Vilsteren, programmamanager Gezonde Leefstijl:
‘Invulling geven aan onze visie (‘Wij coachen elkaar en de patiënt naar een zo goed mogelijk leven’) doen we onder andere door alle medewerkers de trainingen Positieve Gezondheid en Leefstijl aan te bieden. De kwaliteit van onze zorg wordt immers bepaald in de interactie tussen behandelaar en patiënt. Daarom is het belangrijk dat onze medewerkers goed voor zichzelf zorgen en met plezier aan het werk zijn. Om leefstijl in alle zorgpaden een vaste vorm te geven, zijn we vorig jaar gestart met een verdiepende opleiding voor ambassadeurs. Ruim 25 enthousiaste collega’s hebben zich aangemeld voor deze in-company opleiding. De training wordt verzorgd door een eigen expertiseteam dat inmiddels jarenlange ervaring heeft met duurzame gedragsverandering in het programma Integrale Behandeling Obesitas. De ambassadeurs worden ondersteund in hun rol om ervoor te zorgen dat gezonde leefstijl en voeding binnen iedere patiëntengroep op de kaart blijft én specifiek wordt toegepast op de doelgroep. Zo vraagt bijvoorbeeld gezonde voeding voor patiënten met een amputatie net andere accenten dan bij patiënten met MS. Juist door dit dichtbij en toegespitst op een bepaalde groep patiënten te organiseren is de positieve impact groter.’
Heeft u interesse?
Wilt u meer weten over het aanbod van gezonde voeding of het organiseren van workshops om gezonde leefstijl binnen de behandelingen te integreren? Neem dan contact op via het mailadres vitaal@vogellanden.nl of op 038 4981228.
De visie van Vogellanden
Wij streven ernaar om patiënten, medewerkers en gasten het belang en de positieve effecten van gezonde voeding mee te geven. Dit doen we door:
- Ervaren & leren: we verleiden bij ieder bezoek mensen met gezonde voeding. We laten ze ervaren wat gezonde voeding doet en laten bijvoorbeeld zien hoeveel groentes je per dag moet eten
- Bewustwording: we stimuleren de bewustwording van het eetgedrag door het geven van informatie. Hoe zorg je ervoor dat de gezonde keuze ook de makkelijke en blijvende keuze wordt?
- Eigen regie: we bevorderen eigen regie van patiënten door bewustwording en ze persoonlijke tools te geven.
Referenties
- De Vries M, de Weijer T. Handboek leefstijlgeneeskunde, Houten 2020
- Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde, Lifestyle4Health. Wetenschappelijk bewijs leefstijlgeneeskunde, december 2019
- Velzeboer L, Huijboom M, Weijs P, Engberink M, Kruizenga H. Hoe berekenen we de eiwitbehoefte bij ondergewicht en overgewicht? Nederlands Tijdschrift voor Voeding & Diëtetiek, 2017, Volume 72, Issue 1.
- Nutritional Assessment Platform, www.nutritionalassessment.nl.
Uitgelichte NTR artikelen
Revalidatiegeneeskunde leefstijlvol?
Plantaardige voeding en betere leefstijl tegen artrose-epidemie
Gezonde voeding en leefstijladviezen voor mensen met een chronische aandoening
