Mini-symposium DCRM 2024
Vergroten van eigen regie staat vaak centraal tijdens het revalidatietraject. Het begrip eigen regie is echter complex en veelomvattend. Wat is eigen regie precies? Het is belangrijk om eigen regie te specificeren, zodat we meer inzicht krijgen in de mate van eigen regie van iedere patiënt en beter weten hoe we dit in de revalidatiezorg kunnen verbeteren.
Auteurs
DRS. B.M.P. (BIANCA) MOURITS
Onderzoeker, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, samenwerking tussen UMC Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie
DR. E.W.M. (ELINE) SCHOLTEN
Onderzoeker, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, samenwerking tussen UMC Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie
DR. J.A. ( JORIS) DE GRAAF
Revalidatiearts, afdeling Revalidatie, Fysiotherapiewetenschap & Sport, UMC Utrecht
PROF. DR. M.W.M. (MARCEL) POST
Hoogleraar dwarslaesierevalidatie UMC Groningen, onderzoeker Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, samenwerking tussen UMC Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie
PROF. DR. J.M.A. (ANNE) VISSER-MEILY
Hoogleraar revalidatiegeneeskunde UMC Utrecht en hoofd Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, samenwerking tussen UMC Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie
Bijdrage revalidatie aan eigen regie van de patiënt
Eigen regie wordt gezien als het hebben van regie over alle domeinen van het eigen leven en alles wat naar eigen inzicht nodig is om een goed leven te leiden.1 Het kunnen voeren van eigen regie is cruciaal voor een duurzame vergroting van kwaliteit van leven van patiënten.1Het optimaliseren van eigen regie is dan ook een belangrijk doel van de revalidatie zoals beschreven in de position paper van de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen in 2015.2
Hoe verhoudt eigen regie zich met het in 2022 verschenen ‘Kader Passende Zorg’ van Zorginstituut Nederland? Passende zorg gaat niet alleen over ziekte maar ook over gezondheid en zelfredzaamheid. Passende zorg draagt bij aan de eigen regie die patiënten ervaren. Er wordt een duidelijke vraag gesteld aan zorgprofessionals om de samenwerking te versterken tussen het sociale en medische domein en om de zorg meer persoonsgericht te maken. Ziekenhuizen moeten zich ontwikkelen tot gezondheidshuizen, waarbij de focus ligt op de persoon en zijn waarden. Juist de revalidatiezorg kan helpen om de omslag van ziekte naar functioneren te gaan maken. Revalidatiezorgverleners helpen mensen zich aan te passen aan de aandoening en geven hen het vertrouwen om hun leven weer zelfstandig op te pakken.3 Inzicht in eigen mogelijkheden en beperkingen is essentieel om zelf de regie te kunnen nemen. Als zorgverleners in de revalidatie vragen we van patiënten een actieve rol in het managen van, en aanpassen aan de nieuwe situatie. De revalidatie ondersteunt dit adaptieve proces door haar holistische aanpak, het faciliteren van door de patiënt opgestelde doelen en door de patiënt te helpen bij het bereiken van specifieke behoeften.3 Er wordt dus al veel ondernomen om de eigen regie van patiënten te vergroten, zodat zij uiteindelijk weer het gevoel krijgen zelf controle te hebben op hun leven, zowel tijdens als na het revalidatietraject.
Inzicht krijgen in de mate van eigen regie van de patiënt en het meetbaar maken van de verbeteringen op dit domein kunnen helpen om de zorg beter te laten aansluiten op wat de patiënt nodig heeft om weer eigen regie te kunnen pakken op het leven met een beperking. Eigen regie is echter een lastig te meten concept vanwege de verschillende definities en interpretaties, afhankelijk van de setting.
‘De SeRA geeft zorgverleners
inzicht in de mate van eigen regie
van een patiënt’
Het meten van eigen regie bij patiënten
In het MUREVAN-project onderzoeken we op welke manier de belangrijkste uitkomstmaten van de revalidatie gemeten kunnen worden vanuit het perspectief van de patiënt.4 Als onderdeel van dit project onderzochten we wat patiënten leren op het gebied van eigen regie gedurende het revalidatietraject. In focusgroepen met voormalig patiënten kwamen drie belangrijke elementen van eigen regie naar voren (zie figuur 1): 1) het hebben van inzicht in de aandoening en in de eigen mogelijkheden; 2) het leren omgaan met de gevolgen van de aandoening en 3) het kunnen toepassen van eigen regie in het dagelijkse leven.5 In een Delphi-studie voegden revalidatieartsen er nog een vierde element aan toe, namelijk de organisatie van hulp.
Op basis van deze elementen is er een patiënt-gerapporteerde vragenlijst ontwikkeld, de Self-Regulation Assessment (SeRA), bestaande uit 22 stellingen waarop de patiënt kan antwoorden op een vijfpuntsschaal van ‘totaal eens’ naar ‘totaal oneens’.6 Voorbeelden van de stellingen zijn: ‘Ik begrijp de lichamelijke gevolgen van mijn aandoening’ (Inzicht in eigen aandoening), ‘Ik ben mij bewust van wat ik kan’ (Omgaan met de gevolgen), ‘Ik doe wat ik belangrijk vind’ (Toepassen van eigen regie) en ‘Ik weet bij wie ik hulp kan vinden’ (Organisatie van hulp). Met de SeRA kunnen zorgverleners inzicht krijgen en bewust worden van de mate van eigen regie van een patiënt tijdens zijn of haar revalidatietraject.De SeRA kan een hulpmiddel vormen om in gesprek te gaan met de patiënt over eigen regie: wat is er nog nodig op dit gebied om zelf weer aan het werk te kunnen, het huishouden te kunnen doen of om praatje te kunnen maken met de buren?
Conclusie
Eigen regie is belangrijk om het leven te leiden zoals je dat zelf wilt. Eigen regie voeren wordt vaak bemoeilijkt door een aandoening. Zorgverleners in de revalidatie hebben een belangrijke rol in het optimaliseren van eigen regie van patiënten: het verkrijgen van inzicht in de aandoening en eigen mogelijkheden, en in het leren omgaan met de gevolgen van de aandoening door te kijken naar de context van de revalidant (persoonlijke en omgevingsfactoren). Met de SeRA, een patiënt gerapporteerde vragenlijst, kan de mate van eigen regie gemeten worden vanuit het perspectief van de patiënt, wat inzicht biedt aan de betrokken zorgverleners en de patiënt zelf in wat nodig is om eigen regie over het leven met een beperking te vergroten.
Referenties
- Van Elst T. Eigen regie: Wat weten we en waar staan we? [Internet]. Beschikbaar via: https://www.movisie.nl/artikel/eigen-regie-wat-weten-we-waar-staan-we. Geraadpleegd 8 augustus 2024.
- Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen. Actief naar zelfredzaamheid en eigen regie: Position paper revalidatiegeneeskunde. 2015.
- Wade DT. A general theory of rehabilitation: Rehabilitation catalyses and assists adaptation to illness. Clin Rehabil 2024;38(4):429-42. doi:10.1177/02692155231210151. Epub 2023 Oct 27. PMID:37885405; PMCID:PMC10898207.
- Mol TI, Van Bennekom CAM, Scholten EWM, Post MWM. Het Meten van Uitkomsten van Revalidatie in Nederland (MUREVAN). Ned Tijdschr Revalidatiegeneeskd 2021;5:3-15.
- Mol TI, van Bennekom CAM, Scholten EWM, Visser-Meily JMA, Reneman MF, Riedstra A, de Groot V, Meijer JWG, Bult MK, Post MWM. Self-regulation as rehabilitation outcome: what is important according to former patients? Disabil Rehabil 2022;44(24):7484-90. doi:10.1080/09638288.2021.1998663. Epub 2021 Nov 6. PMID:34747280.
- Mol TI, van Bennekom CAM, Scholten EWM, Visser-Meily JMA, Beckerman H, Passier PECA, Smeets RJEM, Schiphorst Preuper HR, Post MWM. The Self-Regulation Assessment (SeRA) questionnaire: development and exploratory analyses of a new patient-reported outcome measure for rehabilitation. Disabil Rehabil 2022:1-8. doi:10.1080/09638288.2022.2080289.
Trefwoorden: eigen regie, uitkomstmaat, perspectief revalidant, PROM
Gerelateerde artikelen NTR
10 jaar SCORE-onderzoek
Revalidatiegeneeskunde leefstijlvol?
‘Voor veel patiënten zijn revalidatiespecialisten de belangrijkste’
Een relationeel-contextueel kader voor lijden en behandelen in de geneeskunde?
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Sinds de diagnose DCD krijgt Collin (8) veel meer begrip
Jongeren en revalideren? Meer aandacht voor het echte leven is noodzakelijk
Librarevalidatiearts Evert Schouten met pensioen
