16 december 2022

Steeds meer zorgprofessionals bekwamen zich in het voeren van het leefstijlgesprek en het toepassen van leefstijlinterventies in de spreekkamer. Het is van het grootste belang dat revalidatieartsen en paramedici hierin niet achterblijven en zo nodig geschoold worden. Onderstaande casus biedt een mooi voorbeeld van leefstijlinterventie binnen de revalidatiegeneeskunde.

Auteur
DRS. E.C. (ESTHER) ILMER
Revalidatiearts en leefstijlarts, Basalt Revalidatie, Gouda

Gefrustreerd komt ze mijn spreekkamer binnen. Ze is 41 jaar, in revalidatiebehandeling in verband met haar secundair progressieve MS en fors aangedaan. Door een spastische parese aan beide benen is de loopafstand afgenomen tot 200-500m. En dan is er ook nog dat over gewicht. Allerlei diëten heeft ze geprobeerd. Ze weet hoe het moet en toch lukt het niet om blijvend af te vallen. Als laatste redmiddel overweegt ze nu een gastric bypass.

Ik vraag haar wat ze wil bereiken. Ze wil graag lopend haar dochter naar school blijven brengen. En daarvoor zou ze graag aan de slag willen met haar leefstijl. Stoppen met roken en 10 kilo afvallen. Stel dat haar dat lukt? Hoe zou ze zich dan voelen? Ze begint te stralen… Meer zelfvertrouwen, lekkerder in haar vel… En hopelijk ook makkelijker bewegen, beter lopen?

We bespreken wat ze op een gemiddelde dag eet. Overdag eet ze drie verse en onbewerkte maaltijden en heeft dan ook geen trek tussendoor. ‘s Avonds, als haar dochter op bed ligt, dan kan ze niet stoppen met snaaien. Ze beseft dat hier het probleem zit. Ik vraag haar welke mogelijkheden ze ziet om dit te veranderen. Ze wil graag verwezen worden naar een diëtiste die gespecialiseerd is in MS. Met haar toestemming bereken ik haar BMI. Die blijkt 35.1. Aangezien er sprake is van obesitas komt ze in aanmerking voor een tweejarig leefstijl-coachingstraject (de GLI) dat volledig vergoed wordt vanuit de basisverzekering. Dit traject zou ze aansluitend aan de revalidatie kunnen starten bij een leefstijlcoach in de regio.

Ook kijken we naar hoeveel ze beweegt. Sporten is niet gemakkelijk met haar progressieve MS, aangezien ze zo weinig energie heeft en het lopen zo beperkt is. Fysiofitness is niets voor haar, de MS-sportgroep te zwaar. De hydro­therapie vindt ze wel heel erg fijn, in het water voelt ze zich vrij en minder beperkt. Samen met onze bewegingsagoog gaat ze op zoek naar mogelijkheden.

Acht weken later zie ik haar terug op de poli. Ze heeft 3,5 week geleden Corona gehad en is toen meteen gestopt met roken. Ze is gestopt met het snoepen in de avond en is al drie kg kwijt. Ik complimenteer haar met deze successen! Ze heeft ook al twee gesprekken met de diëtiste gehad. En ze heeft nagedacht over het natraject. Ze gaat MS boksen en zwemmen. En ze wil graag een verwijzing voor de GLI. Voor haar geen gastric bypass meer!

Preventie van ziekte draagt bij aan een duurzame gezondheidszorg. Een gezonde en duurzame leefstijl staat hoog op de beleidsagenda van het kabinet. Denk aan het landelijke preventieakkoord,3 de IBO gezonde leefstijl4 en de klimaatplannen van het kabinet.

Steeds meer zorgprofessionals bekwamen zich in het voeren van het leefstijlgesprek en het toepassen van leefstijl-interventies in de spreekkamer. Leefstijlinterventies zijn succesvol gebleken in de behandeling van chronische aandoeningen zoals diabetes type 2, hypertensie, maar ook reuma en MS.5,6 Het Leefstijlroer kan een handige tool zijn voor iedere zorgverlener om het leefstijl gesprek met de patiënt aan te gan. Het roer geeft hand­vatten om de juiste koers te bepalen voor een gezonde leefstijl. De patiënt staat zelf aan het roer en bepaalt waar hij mee aan de slag wil (zie figuur 1).7

Figuur 1. Het leefstijlroer.

Waarom revalidatiearts en leefstijlarts?

Leefstijl, preventie van ziekte, dat is wat mij ooit motiveerde om te starten met mijn studie Gezondheidswetenschappen. Maar ik beteken ook graag concreet iets voor individuen en besloot Geneeskunde te gaan doen. Coping van patiënten met hun aandoening, hen op weg helpen naar een betere kwaliteit van leven, dat is wat me boeit binnen het vak revalidatiegeneeskunde. Revalideren is gedragsverandering. En er moet wat gaan veranderen in mijn spreekkamer! Motiveren, stimuleren, mensen aanzetten tot gedragsverandering richting een gezonde leefstijl, dat is wat ik wil uitdragen in mijn werk als revalidatiearts én leefstijlarts. Juist na een negatief life event als bijvoorbeeld een doorgemaakt CVA of recente diagnose MS zijn patiënten enorm gemotiveerd om hun gedrag en leefstijl te veranderen. En daar moeten wij op inhaken! Het is van groot belang dat revalidatieartsen en para­medici geschoold worden om het leefstijlgesprek met hun patiënten te voeren.

Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI)

Een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) is een tweejarig programma voor mensen met overgewicht of obesitas. Sinds 1 januari 2019 wordt dit programma vergoed voor patiënten met een BMI >25 en een verhoogd risico op HVZ of DM2 of voor patiënten met een BMI >30.Het is een programma waarin mensen advies en begeleiding krijgen over gezonde voeding, gezonde eetgewoontes en gezond bewegen. De GLI is gericht op gedragsverandering om een gezonde leefstijl te bereiken en te behouden. De GLI bestaat uit groepsbijeenkomsten en individuele begeleiding, en wordt aangeboden door verschillende beroepsgroepen: leefstijlcoaches, diëtisten en fysio-/oefentherapeuten. Het aantal groepsbijeenkomsten en sessies voor individuele begeleiding verschilt per programma. Enkel de huisarts kan verwijzen.1,2

Ik startte zelf in september 2020 met de opleiding Leefstijl-coaching voor artsen van de AVLEG (Academie voor Leefstijl en Gezondheid), een post-HBO opleiding voor huisartsen en medisch specialisten die je binnen één jaar opleidt tot BLCN (Beroepsvereniging Leefstijlcoaches Nederland) geregistreerd leefstijlcoach/leefstijlarts. Ik heb leren coachen volgens het GROW-model van John Whitmore, wat helpt om structuur aan te brengen in coachingsgesprekken (figuur 2).8,9 De opleiding bestaat uit drie modules met elk een examen, twaalf studiedagen en een dag in de week zelfstudie.10 In juni 2021 mocht ik mijn diploma in ontvangst nemen. En mijn werk als revalidatiearts? Dat is 10x leuker geworden! Gesprekken zijn diepgaander, motive-render, coachend, al plant ik maar een zaadje op weg naar een duurzaam herstel na welke aandoening dan ook! En de patiënt? Die heeft het gevoel dat er écht geluisterd wordt, hij weer de regie heeft en zelf iets kan doen aan zijn gezondheid.

Figuur 2. GROW model.
Referenties
  1. https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/gecombineerde-leefstijlinterventie-gli-zvw
  2. https://www.rivm.nl/gecombineerde-leefstijlinterventie/programmas
  3. https://www.zorgwijzer.nl/zorgverzekering-2025/nationaal-preventieakkoord-wat-heeft-het-opgeleverd-cijfers
  4. https://archief.rijksbegroting.nl/system/files/12/ibo-gezonde-leefstijl-rapport.pdf
  5. https://voedingleeft.nl/
  6. https://betergezond.nl
  7. https://www.artsenleefstijl.nl/leefstijlroer
  8. Hoenderdos K, Hulshof M, Koostra Y. Hét handboek voor de leefstijlcoach. Kennisplatform leefstijlcoaching, 2020.
  9. Whitmore J. Succesvol coachen. Coachend leiden voor betere prestaties van individu en team. Boom uitgevers Amsterdam, 2019.
  10. https://avleg.nl/opleiding-leefstijlcoach-artsen/