Sinds kort is een arts minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ernst Kuipers). Echter, een arts op die post is eerder uitzondering dan regel. De vorige vakminister van VWS (1994-2002) was mw. dr. Els Borst-Eilers. Zij is van grote betekenis geweest voor de ontwikkeling van wetenschappelijk onderzoek in de revalidatiegeneeskunde.

Emeritus prof. dr. G.J. (Guus) Lankhorst

Korte biografie van Els Borst-Eilers

Else Eilers werd in Amsterdam geboren. In die stad studeerde ze geneeskunde en promoveerde ze. Later was ze bijna 10 jaar medisch directeur van het Academisch Ziekenhuis Utrecht. Vanaf 1992 was ze hoogleraar ‘Evaluatie-onderzoek van het klinisch handelen’. Vanwege haar belangstelling voor dat onderwerp had ze al eerder een werkbezoek gebracht aan het Jan van Breemen instituut in Amsterdam waar ik patiëntgebonden onderzoek verrichtte dat leidde tot mijn proefschrift Assessment of Functional Abilities. Bij die gelegenheid bleek haar grote belangstelling voor revalidatiegeneeskunde. Els Borst is vooral bekend geworden en gebleven door de wetgeving over euthanasie. Deze was ook de aanleiding tot haar gewelddadige dood. Maar Els Borst is ook van grote betekenis geweest voor ons vak.

Wetenschappelijk onderzoek in de revalidatiegeneeskunde

In 1994 verscheen een overzichtsstudie naar revalidatiegeneeskundig onderzoek in Nederland van de hand van Heleen Beckerman cs van mijn afdeling. Uitkomst: een qua omvang zeer kleine onderzoeksinspanning en een zeer sterke verbrokkeling van onderzoeksactiviteiten.

Deze studie leidde er toe dat onderzoekers, die lid waren van de NWO-werkgemeenschap revalidatie, hun krachten bundelden en vijf multidisciplinaire onderzoeksprogramma’s ontwierpen. Revalidatie Nederland begon zich ook sterk te maken voor onderzoek en besloot een deel van het budget voor onderzoek te reserveren.

Els Borst nam deze convergerende ontwikkelingen met genoegen waar

Ze zette in 1995 de Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) aan het werk. De RGO adviseerde vooral voort te borduren op de al in gang zijnde ontwikkelingen in het veld. Dit leidde tot het ZonMw onderzoeksprogramma Revalidatieonderzoek ‘Stimulering en verankering’ dat tussen 1998 en 2005 uitgevoerd werd en waaraan het Ministerie van VWS een forse financiële bijdrage gaf.

Dit programma is zeer succesvol verlopen. In 1998 waren er in Nederland slechts drie hoogleraren revalidatiege- neeskunde. Toen ik met pensioen ging in 2010 waren er aan alle acht medische faculteiten één of meerdere hoogleraren revalidatiegeneeskunde verbonden. Het aantal onderzoekers met een vaste aanstelling was geste- gen van 5 naar 25. Dankzij dit programma is de infrastructuur voor revalidatieonderzoek onherkenbaar ten goede veranderd. Nadien volgden nog enkele onderzoeks- en innovatieprogramma’s met als gevolg een verdere ver- sterking van de infrastructuur. Met als enige valse noot dat prof. Hans Arendzen in Leiden geen opvolger kreeg. Anno 2022 kan het revalidatieonderzoek op eigen benen staan.

Referenties

Beyens N. Els Borst: medicus in de politiek. Wereldbibliotheek Amsterdam, 2021. ISBN 978 90 284 5148 3.Lankhorst GJ. Revalidatiegeneeskunde in de schijnwerpers. Afscheidsrede VU, 14 januari 2010.