PDCA: aios neem je voordeel ermee!

18 juni 2024

Verdiepingsstage Reade: Kwaliteit binnen de opleiding

Tijdens mijn verdiepingsstage bij Reade kreeg ik de unieke kans om deel uit te maken van het team van adviseurs medische vervolgopleidingen in het Leerhuis. In dit artikel deel ik graag mijn ervaringen met deze geïndividualiseerde verdiepingsstage en bied ik een uitleg over de belangrijke rol die wij, als aiossen, vervullen in de kwaliteitscyclus binnen onze opleiding, met als doel onze opleiding voortdurend te verbeteren.

Auteur
DRS. A.C.M. (ANGELA) VEERMAN
Revalidatiearts, recent de opleiding afgerond binnen OOR Noord West Nederland

Correspondentie

Reade heeft, net als enkele andere revalidatiecentra,¹ een samenwerkingsverband met de centrale opleidingscommissie (COC) en het Leerhuis van een regionaal STZ-ziekenhuis (Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen), namelijk het OLVG. Het Leerhuis binnen een ziekenhuis richt zich op meerdere aspecten, waaronder het bevorderen en ondersteunen van de professionele groei van het ziekenhuispersoneel, inclusief arts-assistenten. Deze samenwerking met het OLVG stelt Reade dus in staat om adequater te reageren op regionale- en landelijke ontwikkelingen binnen de opleidingen. Een belangrijk doel van deze samenwerking is het inrichten van een intern kwaliteitssysteem, conform de recente voorschriften van het Kaderbesluit van het College Geneeskundige Specialismen (Kaderbesluit CGS), gericht op het toezicht houden op en waarborgen van de kwaliteit van de opleidingen die worden aangeboden binnen Reade.

‘Ik merkte op dat het bewustzijn van
redenen voor het uitzetten van
kwaliteitsmetingen beperkt was’

Verdiepingsstage

Een unieke kans diende zich aan toen ik deel mocht uitmaken van het team van adviseurs medische vervolgopleidingen binnen het Leerhuis van het OLVG. Dit vereiste enige flexibiliteit van mijn kant, maar ook van het Leerhuis en mijn opleiders, omdat de vormgeving van deze stage nog in de kinderschoenen stond. Mijn leerdoelen omvatten onder andere het verkrijgen van inzicht in de minimale kwaliteitseisen, zoals vastgelegd in het Kaderbesluit CGS,² en in de specifieke rol van het Leerhuis, de opleiders én de aiossen daarin. Zoals weergegeven in figuur 1, zijn er verschillende betrokken partijen die trapsgewijs verantwoordelijkheid dragen voor het bewaken van de kwaliteit van de opleiding. Op lokaal niveau houdt dit in dat de plan-do-check-act cyclus (PDCA-cyclus) wordt bijgehouden en kwaliteitsinstrumenten worden ingezet om de kwaliteit binnen de opleiding te toetsen. Ik merkte op dat zowel bij mijzelf als bij andere aiossen het bewustzijn van de achterliggende redenen voor het uitzetten van kwaliteitsmetingen beperkt was. Vandaar dat ik een beknopte uiteenzetting heb geschreven over het Kaderbesluit, de PDCA-cyclus en onze rol als aiossen. Hiermee hoop ik een duidelijk overzicht te kunnen geven van het onderwerp ’Kwaliteit binnen de opleiding’.

**Figuur 1** *Diverse partijen betrokken bij kwaliteitsbewaking.*

Kwaliteitsborging medische vervolgopleiding

Om te streven naar maximale kwaliteit binnen de medische vervolgopleidingen is het Kaderbesluit opgesteld door het CGS.² Binnen dit Kaderbesluit CGS zijn er regels vastgesteld voor de opleidingen, de erkenning van zowel opleidingen als opleiders en de (her)registraties. De Registratiecommissie Geneeskundige Specialisten (RGS) beoordeelt of opleidingen voldoen aan de regelgeving van het CGS. Zowel het CGS als het RGS maken deel uit van het KNMG (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst). Zie figuur 1 ter illustratie van de verschillende partijen die betrokken zijn bij de implementatie van kwaliteitszorg.

In 2008 heeft een projectgroep onder leiding van prof. dr. Albert Scherpbier in opdracht van zowel CGS als RGS een rapport opgesteld, bekend als Scherpbier 2.0.³Dit rapport richt zich op de beoordeling en verbetering van de kwaliteit van de medische vervolgopleidingen. Het belangrijkste doel is het bereiken van maximale kwaliteit door te streven naar voortdurende verbetering van de opleiding. Dit gebeurt via een interne kwaliteitsbeoordeling en de daaropvolgende verbeteracties. De beoordeling volgt een cyclisch proces in de vorm van een PDCA–cyclus. Deze PDCA-cyclus wordt ingezet als een instrument om de interne kwaliteit te blijven monitoren, waarbij de focus hoofdzakelijk ligt op het cyclische karakter en het omgaan met geïdentificeerde verbeterpunten (en niet zozeer op de omvang of het aantal meetpunten). Het rapport heeft een aanzienlijke invloed gehad op de verschuiving van de rol van de RGS, waar deze veranderde van handhaver naar toezichthouder, onder de voorwaarde dat er een goed operationeel intern kwaliteitssysteem aanwezig is.

De controle of een medische vervolgopleiding voldoet aan de kwaliteitseisen vastgesteld in het Kaderbesluit CGS wordt gefaciliteerd door het uitvoeren van visitaties. Tijdens de opleidingsvisitatie beoordeelt een Plenaire Visitatie Commissie (PVC) ad hoc de continuïteit in de begeleiding van de aiossen, de kwaliteit van het onderwijs, de opleidingsinrichting en de kwalificatie van de (plaatsvervangend) opleider(s). Dit verschilt met de instellingsvisitatie, waar certificering het vertrouwen bevestigt dat de RGS heeft in het interne kwaliteitstoezicht op opleidingsoverstijgende processen van álle medisch specialistische vervolgopleidingen binnen een instelling.

In de praktijk betekent dit dat geconstateerde verbeterpunten binnen de opleiding worden geïntegreerd in de PDCA-cyclus, die vervolgens worden besproken tijdens de opleidingsvergaderingen. Zowel individueel als in groepsverband dienen aiossen bij te dragen aan een goede opleiding en het verbeteren van het opleidingsklimaat. Dit betekent dat aiossen de regie moeten nemen over hun eigen opleiding en actief moeten bijdragen aan suggesties voor verbetering. Verschillende evaluatie- en meetinstrumenten, zoals SETQ, D-RECT, exitgesprekken, worden ingezet om specifieke aspecten van de kwaliteit te meten en te belichten. De resultaten van deze evaluaties kunnen inspiratie bieden om de opleiding verder te verbeteren en kunnen dan ook worden toegevoegd aan de PDCA-cyclus.

Tijdens mijn verdiepingsstage heb ik niet alleen de theoretische kaders verkend, maar heb ik ook de verworven kennis kunnen toepassen in de praktijk. Dit deed ik onder andere middels het voeren van exitgesprekken met aiossen en bij het opstellen van een governancecode. De verdieping van mijn kennis vond voornamelijk plaats tijdens de voorbereiding én uitvoering van de proefvisitaties revalidatiegeneeskunde en reumatologie. Daarnaast was ik betrokken bij de voorbereiding van zowel de opleidings- als instellingsvisitatie van Reade. Ik greep de gelegenheid aan om als aios deel te nemen aan het voorbereidingsproces door de noodzakelijke processen in gang te zetten en de benodigde documenten gereed te maken. Het optimaliseren van de lokale PDCA-cyclus kon hierbij uiteraard niet ontbreken.

‘De actieve bijdragen aan
evaluaties vormen de bouwstenen
voor het vormgeven van het
toekomstig opleidingsplan’

Take home message

De individualisering binnen de opleiding tot revalidatiearts biedt aiossen met interesse in de structuur en kwaliteitsborging van de opleiding de mogelijkheid om dit te verkennen via een verdiepingsstage bij een Leerhuis. Op het gebied van ’Kwaliteit binnen de Opleiding’ kan meer collectief worden opgetreden, en ook aiossen die geen verdiepingsstage hierin doen, kunnen een actievere rol vervullen. Ik wil mijn collega-aiossen aansporen om de eigen verantwoordelijkheid en stem ten volle te benutten. Dit begint met het delen van kennis, het bewust worden van je invloed en het nog effectiever inzetten van de PDCA-cyclus. Laten we elkaar aanmoedigen om de evaluatie- en meetinstrumenten in te vullen en constructief feedback te geven. Laten we gezamenlijk streven naar een omgeving waarin de discussie over kwaliteit binnen de opleiding niet slechts een gespreksonderwerp is, maar een dynamische kracht voor voortdurende verbetering. De gezamenlijke inzet en actieve bijdragen aan evaluaties zijn onmisbaar en vormen de bouwstenen voor het vormgeven van het toekomstig opleidingsplan!

Referenties

Roessingh CvR. https://www.roessingh.nl/over/actueel/verdere-professionalisering-van-de-specialisatie-tot-revalidatiearts. [Online].; 2023.
College Geneeskundige Specialismen. https://www.knmg.nl/download/kaderbesluit-cgs-6. [Online].; 2024.
Scherpbier 2.0. https://demedischspecialist.nl/sites/default/files/2021-12/MMV-Scherpbier2_RAPPORT-totaal.pdf. [Online].; 2008.