Plantaardige voeding en betere leefstijl tegen artrose-epidemie

11 april 2023

‘Artrose komt eraan!’, kopte Reuma Nederland eind vorig jaar in een campagne. Volgens de berekeningen van het RIVM hebben 2,3 miljoen mensen in 2040 artrose. Rekening houdend met de bevolkingsgroei betekent dit een stijging van 9% naar maar liefst 12% van de bevolking.

Auteurs
DRS. W. (WENDY) WALRABENSTEIN
Diëtist-onderzoeker, Reade Revalidatie en Reumatologie, afdeling Klinische Immunologie en Reumatologie Amsterdam UMC, afdeling Voeding en Diëtetiek, Expertisecentrum Urban Vitality, Hogeschool van Amsterdam

DRS. A.M. (ANNA) KRETOVA
Diëtist-onderzoeker, diëtist medisch-specialistische hart- en reumarevalidatie, Reade Revalidatie en Reumatologie

S. (SANNE) KODDE
Diëtist Plants for Joints, Reade Revalidatie en Reumatologie

Correspondentie

Artrose is een pijnlijke, chronische gewrichtsziekte met voor veel patiënten verstrekkende gevolgen zoals beperkingen in fysiek functioneren en participatie, toenemende afhankelijkheid van hulp en toenemende zorgbehoefte. De behandeling beperkt zich op dit moment tot pijnstilling, fysiotherapie en gewrichtsvervangende operaties.
Hoewel de richtlijnen voor de behandeling van artrose beweging en gewichtsverlies aanbevelen, zijn er nog weinig onderzoeken naar het effect van multidisciplinaire leefstijlinterventies op artrose uitgevoerd. Dit is vooral belangrijk voor patiënten die lijden aan de met metabool syndroom (MetS) geassocieerde artrose, waarbij symptomen als overgewicht, hoge bloeddruk of verstoorde glucoseregulatie aanwezig zijn. Deze metabole ontregeling en ermee gepaard gaande chronische laaggradige inflammatie zijn niet alleen gerelateerd aan een hoger risico op artrose maar ook aan andere leefstijlgerelateerde chronische aandoeningen zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.

Eerder onderzoek laat zien dat een combinatie van voeding, beweging en stressreductie bij patiënten met artrose meer effect laat zien dan de afzonderlijke elementen.^1-3 Daarnaast laat een onbewerkt, plantaardig voedingspatroon gunstige effecten zien bij het voorkomen en behandelen van overgewicht, verlagen van chronische inflammatie en is het geassocieerd met een lager risico op MetS en aan MetS-gerelateerde chronische aandoeningen.^4-9

Met de Randomized Controlled Trial ‘Plants for Joints’is de effectiviteit onderzocht van een leefstijlinterventie op basis van een onbewerkt plantaardig voedingspatroon, beweging, slaapmanagement en stressreductie bij mensen met reumatoïde artritis en artrose.¹⁰ Het onderzoek is bij Reade Revalidatie en Reumatologie door diëtist-onderzoeker en promovendus Wendy Walrabenstein met reumatoloog prof. dr. Dirkjan van Schaardenburg in 2019 opgezet. In de artrose-studie deden 64 deelnemers mee met artrose in knie of heup in combinatie met MetS. De 32 deelnemers in de controlegroep gingen door met hun gebruikelijke behandeling, bestaande uit pijnstilling en/of fysiotherapie terwijl de interventiegroep (32 deelnemers) deelnam aan het Plants for Joints leefstijlprogramma van vier maanden. Tijdens tien groepsbijeenkomsten werd aandacht besteed aan verschillende leefstijlaspecten en werd er geoefend met praktische vaardigheden voor de dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld met plantaardig koken tijdens een kookworkshop waarbij ook partners werden uitgenodigd. Alle deelnemers kregen een map met uitgebreide informatie over onbewerkte plantaardige voeding en vier uitgewerkte weekmenu’s met alle bijbehorende recepten.

‘De eerste resultaten van het
onderzoek Plants for joints zijn
veelbelovend’

De belangrijkste uitkomstmaat van het onderzoek was de verandering in WOMAC-score, een veelgebruikte vragenlijst waarmee klachten als pijn, stijfheid en verminderd fysiek functioneren bij patiënten met artrose worden gemeten. Daarnaast werd gekeken naar onder andere veranderingen in gewicht, lichaamssamenstelling (DEXA), buikomvang, glucose, cholesterol en bloeddruk, inflammatiemarkers (ESR en CRP) en leververvetting (MRI). Om de voedingsinname te monitoren werd het ‘Mijn Eetmeter’-programma van het Voedingscentrum gebruikt. In een vervolgstudie van twee jaar worden de langetermijneffecten van het leefstijlprogramma onderzocht.

De eerste resultaten van het onderzoek zijn veelbelovend en worden binnenkort in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd.

Nieuwsbrief

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rondom het onderzoek Plant for Joints en het hieraan gerelateerde leefstijlprogramma Plants for Health, schrijf je dan in voor de nieuwsbrief op www.plantsforhealth.nl. Hier vind je ook korte video’s met ervaringen van de deelnemers.

Vers van de pers!

Het wetenschappelijk artikel met de resultaten van de reumatoïde artritis studie is begin dit jaar gepubliceerd in het tijdschrift van de British Society for Rheumatology.¹¹ Conclusie: het 16 weken durende multidisciplinaire leefstijlprogramma verminderde aanzienlijk de ziekteactiviteit en verbeterde de metabole gezondheid bij mensen met reumatoïde artritis met een lage tot gemiddelde ziekteactiviteit. Deze resultaten zijn vergelijkbaar met wat er in het algemeen bereikt wordt in medicijnstudies.

Referenties

Messier SP, Mihalko SL, Legault C, Miller GD, Nicklas BJ, DeVita P, et al. Effects of Intensive Diet and Exercise on Knee Joint Loads, Inflammation, and Clinical Outcomes Among Overweight and Obese Adults With Knee Osteoarthritis: The IDEA Randomized Clinical Trial. JAMA 2013;310(12):1263–73.
Comparing Video-Based, Telehealth-Delivered Exercise and Weight Loss Programs With Online Education on Outcomes of Knee Osteoarthritis: A Randomized Trial: Annals of Internal Medicine: Vol 175, No 2 [Internet]. [cited 2023 Jan 5]. Available from: https://www.acpjournals.org/doi/abs/10.7326/M21-2388.
Lee AC, Harvey WF, Price LL, Han X, Driban JB, Wong JB, et al. Mindfulness Is Associated With Treatment Response From Nonpharmacologic Exercise Interventions in Knee Osteoarthritis. Arch Phys Med Rehabil 2017;98(11):2265-73.e1.
Tonstad S, Butler T, Yan R, Fraser GE. Type of vegetarian diet, body weight, and prevalence of type 2 diabetes. Diabetes Care 2009;32(5):791–6.
Wright N, Wilson L, Smith M, Duncan B, McHugh P. The BROAD study: A randomised controlled trial using a whole food plant-based diet in the community for obesity, ischaemic heart disease or diabetes. Nutr Diabetes 2017;7(3):e256–e256.
Craddock JC, Neale EP, Peoples GE, Probst YC. Vegetarian-Based Dietary Patterns and their Relation with Inflammatory and Immune Biomarkers: A Systematic Review and Meta-Analysis. Adv Nutr 2019;10(3):433–51.
Le LT, Sabaté J. Beyond meatless, the health effects of vegan diets: findings from the Adventist cohorts. Nutrients 2014;6(6):2131–47.
Barnard ND, Cohen J, Jenkins DJA, Turner-McGrievy G, Gloede L, Jaster B, et al. A Low-Fat Vegan Diet Improves Glycemic Control and Cardiovascular Risk Factors in a Randomized Clinical Trial in Individuals With Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2006;29(8):1777–83.
Kahleova H, Levin S, Barnard N. Cardio-Metabolic Benefits of Plant-Based Diets. Nutrients 2017;9(8):848.
Walrabenstein W, van der Leeden M, Weijs P, van Middendorp H, Wagenaar C, van Dongen JM, et al. The effect of a multidisciplinary lifestyle program for patients with rheumatoid arthritis, an increased risk for rheumatoid arthritis or with metabolic syndrome-associated osteoarthritis: the ‘Plants for Joints’ randomized controlled trial protocol. Trials 2021;22(1):715.
Walrabenstein W, Wagenaar CA, van der Leeden M, Turkstra F, Twisk JWR, Boers M, et al. A multidisciplinary lifestyle program for rheumatoid arthritis: the ‘Plants for Joints’ randomized controlled trial. Rheumatology 2023;00:1–9.

Uitgelichte NTR artikelen