Eerste ervaringen van aiossen, docenten en cursuscoördinatoren
In februari 2022 zijn de themacursussen in de ‘nieuwe stijl’ voor artsen in opleiding tot revalidatiearts van start gegaan. Tweemaal per jaar, in februari en september, worden drie of vier themacursussen parallel aan elkaar georganiseerd. In het kader van een profielstage Onderwijs en Opleiding werd in samenwerking met de VRA de start van de themacursussen in de ‘nieuwe stijl’ na één jaar middels kwalitatief onderzoek geëvalueerd.
Auteurs
DRS. M. (MAARTJE) KAMPS
Arts in opleiding tot revalidatiearts OOR ON, Sint Maartenskliniek, Nijmegen
DRS. M. (MAUD) OOMEN
Beleidsadviseur en projectmanager VRA Bureau
DR. H. (HANNEKE) VAN DUIJNHOVEN
Revalidatiearts en opleider OOR ON, Radboudumc, Nijmegen
In het kader van de nieuwe regelgeving rondom medische vervolgopleidingen (individualisering en verkorting opleiding) heeft het Concilium Revalidatiegeneeskunde het nieuwe Landelijk Opleidingsplan BETER in Beweginggeïntroduceerd op 1 juli 2020. Om hier beter op aan te sluiten, is ook het landelijk scholingsprogramma voor de aiossen revalidatiegeneeskunde vernieuwd.1 Het belangrijkste doel van deze vernieuwing was het vergroten van het leerrendement en beter aansluiten bij de individualisering van de opleiding.
Themacursussen in de ‘nieuwe stijl’
Om dit te bereiken werd in het vernieuwde scholingsprogramma uitgegaan van leren op het juiste zelfgekozen moment – just-in-time learning – en optimaal benutten van de nieuwe mogelijkheden om online en fysiek onderwijs te combineren – blended learning. Zodoende vond een reductie van fysiek onderwijs (25-30%) plaats dat werd omgezet naar zelfstudie (20 uur) in de digitale leeromgeving (DLO). Tevens werd er gestart met het aanbieden van kleinschaliger en interactiever onderwijs op het moment van landelijk contactonderwijs en met een nieuwe vorm van toetsing, namelijk de thema-eindtoets.
Planning ‘nieuwe stijl’ themacursussen
De ‘nieuwe stijl’ themacursussen vinden jaarlijks plaats in februari en september. In februari worden Niet aangeboren hersenletsel, Myelum en perifeer zenuwletsel, Aandoeningen van het spierskelet systeem en Chronische pijn en orgaanaandoeningen georganiseerd. In september zijn dit Progressieve neurologische aandoeningen, Amputatie en prothesiologie en Aandoeningen bij kinderen, jeugdigen en adolescenten.
Evaluatie na 1 jaar
Het doel van dit project is om de ervaringen te beschrijven van aiossen, docenten en cursuscoördinatoren en aan de hand hiervan aanbevelingen te formuleren om de kwaliteit van de themacursussen verder te optimaliseren voor de toekomst. Hiervoor werden digitale enquêtes en semi-gestructureerde interviews afgenomen bij bovengenoemde groepen.
‘Ik vind het wel heel fijn, als de
cursus just-in-time kan. Want dan
kan je het gelijk toepassen, je hebt
voorbeelden uit de praktijk en dan is
de synergie veel beter‘- aios
Sterke punten
De eerste ervaringen met de start van de nieuwe themacursussen zijn over het algemeen goed. Aiossen, docenten en cursuscoördinatoren zien het just-in-time en blended leren met behulp van de digitale leeromgeving als een verbetering van het onderwijs. Alle groepen vinden dat middels het just-in-time leren het leerrendement van de aiossen en de doelmatigheid van de cursussen vergroot worden. Het gebruik van de digitale leeromgeving wordt positief ervaren, waarbij het voor de aios mogelijk is om zich theoretisch goed voor te bereiden. Het stelt de aios in staat om, onafhankelijk van reeds vergaarde kennis of ervaring, op eigen niveau te leren en verdiepen. De digitale leeromgeving wordt als gebruiksvriendelijk en duidelijk ingericht ervaren. Dit geldt zowel voor de docenten en cursuscoördinatoren, die de online weergave hebben ingericht, als voor de aiossen die hem gebruikt hebben. Verder wordt de grotere interactiviteit en het kleinschaliger onderwijs gezien als een meerwaarde. De aiossen zijn tevreden over het enthousiasme van de docenten, de kennis en expertise van de docenten en het complete aanbod van de leerstof.
‘Ik vind dat voorbereiding in
de DLO, waar je de basics leert,
verdieping brengt op de
cursusdagen zelf’ - aios
Belangrijkste leerpunten
Het belangrijkste aandachtspunt is dat aiossen over het algemeen onvoldoende overzicht over de gehele aangeboden leerstof ervaren. Als belangrijke verklaring hiervoor wordt genoemd dat er onvoldoende afstemming is tussen de losse onderdelen, wat leidt tot overlap in de lesstof. Daarnaast zijn sommige informatiebronnen in de DLO te uitgebreid, bijvoorbeeld lange richtlijnen en meerdere boekhoofdstukken. Het is daarmee moeilijk om de belangrijkste boodschap uit de aangeboden informatiebronnen te halen. Uit de afgenomen digitale enquêtes blijkt dan ook dat bij vijf van zeven cursussen de norm van de 20 uur voorbereidingstijd wordt overschreden (spreiding gemiddelden 17-32 uur). De aiossen geven aan dat zij de duur van de voorbereiding te lang vinden in combinatie met de verplichtingen op de werkvloer. De voorbereiding wordt dan ook grotendeels in vrije tijd gedaan. Voorbereidingstijd was ook voor cursuscoördinatoren een belangrijk aandachtspunt. Zij geven aan dat zij graag meer tijd aan de voorbereiding van de cursus hadden willen besteden, maar dat dit door hun overige werkzaamheden niet altijd mogelijk was. Zij geven tijdsdruk ook als verklaring voor het feit dat er meer in de DLO geplaatst is ter voorbereiding dan vooraf de bedoeling was. Hiermee wilden zij ervoor zorgen dat er in ieder geval geen hiaten in de aangeboden informatie zouden zijn. Daarnaast geven de cursuscoördinatoren aan dat het nog onvoldoende ingeregeld is dat het geleerde op de cursus herhaald kan worden op de werkplek zodat er generalisatie plaatsvindt (werkplek-leren). Als laatste, denken alle geïnterviewde groepen dat er nog meer interactieve werkvormen in de DLO mogelijk zijn dan er tot op heden benut worden. Er kan meer gebruik gemaakt worden van quizzen, webinars, e-learnings en de mogelijkheid tot toevoegen van uitgebreidere anatomiekaarten of 3D-modellen.
‘Ik zie een worsteling bij aiossen om
de hoeveelheid voorbereiding te
combineren met de verplichtingen
op de werkplek’ - docent
Op het niveau van de thema-eindtoets, is de kwaliteit van de toetsvragen een aandachtspunt. Aiossen vinden de vragen onvoldoende representatief voor de themacursus en de dagelijkse praktijk van de revalidatiearts. Men geeft aan dat onderdelen die in de cursus uitgebreid aan bod kwamen en als belangrijk voor de praktijk werden aangestipt, naar verhouding weinig getoetst werden. Daarnaast bestonden er toetsvragen over lesstof die niet aan bod is gekomen tijdens de cursus. Het maken en verzamelen van kwalitatief goede toetsvragen werd door sommige docenten en cursuscoördinatoren als een grote tijdsinvestering ervaren.
‘De DLO heeft nog veel meer
potentie in het geïntegreerd
en gespreid aanbieden van
leerstof’ - cursuscoördinator
De toekomst
Concluderend kijken aiossen, docenten en cursuscoördinatoren positief terug het eerste jaar themacursussen in de nieuwe stijl waarbij met name het just-in-time onderwijs, blended leren en het toevoegen van meer interactiviteit wordt gezien als een verbetering van het onderwijs.
Er bestaat ruimte voor verbetering met betrekking tot de aangeboden leerstof op de DLO. Aiossen hebben behoefte aan meer prioritering en betere afstemming van verschillende onderdelen en inhoud. Daarnaast kan er meer gebruik gemaakt worden van de interactieve leervormen, beschikbaar binnen de DLO. Het werkplek-leren kan nog beter vormgegeven worden, waarbij er ook aandacht is voor afstemming van het aanbod lokaal en regionaal onderwijs, op de inhoud van de themacursussen. Ook de toetsvragen kunnen nog beter aansluiten bij wat er geleerd wordt binnen de themacursus en bij de dagelijkse praktijk van de revalidatiearts.
‘Als het overzicht duidelijker
is kan het helpen om de
ervaren studielast naar beneden
te brengen’ - cursuscoördinator
In de toekomst zal er controle van de inhoud van de DLO nodig blijven. De informatie zal actueel moeten blijven en nieuwe inhoud moet een relevante toevoeging zijn (zonder overlap met andere informatie). Hierbij is het van belang om de koppeling met de gestelde leerdoelen in het oog te houden. Dit vergt de komende jaren blijvende inzet van alle betrokkenen.
Profielstage Onderwijs en Opleiding
Dit project werd door een aios uitgevoerd als onderdeel van een profielstage Onderwijs en Opleiding van 60 aaneengesloten werkdagen. Voorafgaand aan de start van de stage werd een projectplan geschreven waarin de leerdoelen, de lopende en komende onderwijsactiviteiten, de tijdsplanning en het eindproduct beschreven werden in overleg met de stagebegeleider en de opleider. Dit project was gericht op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en het geven van adviezen omtrent deze kwaliteitsverbetering. Hierbij zijn de principes van kwalitatief onderzoek toegepast en werden didactische vaardigheden ingezet om mee te denken in de opbouw van het onderwijs. Om deze onderzoeks- en didactische vaardigheden verder te ontwikkelen werden een meerdaagse cursus Kwalitatief Onderzoek en meerdere workshops binnen de Radboud Health Academy gevolgd omtrent het geven van (medisch) onderwijs zoals interactie tijdens een werkgroep, diversiteit in leerstijlen en motiverend onderwijs. Daarnaast werd onderwijs gegeven bij de studie Geneeskunde en werden coassistenten in de praktijk begeleid.
Eindproduct:
- Een ontwikkelings-/verbeterplan
- Presentaties op:
- Het onderwijskundig MMV congres 2022
- De opleidersdag van het Concilium
- De coördinatorenbijeenkomst van de Scholingscommissie
Dankwoord
Onze dank gaat uit naar alle aiossen, cursuscoördinatoren, docenten en leden van de betrokken commissies van de VRA die een bijdrage hebben geleverd aan deze waardevolle vernieuwing van het landelijk onderwijs voor revalidatieartsen in opleiding.
Referentie
- Ploegmakers DJM. Innovatie van het landelijk onderwijs voor revalidatieartsen in opleiding. Ned Tijdschr Revalidatiegeneeskd 2021;1:38-9.
Gerelateerde artikelen NTR
Vernieuwing regionaal onderwijs
Tien vragen aan prof. dr. Clemens Rommers
PDCA: aios neem je voordeel ermee!
Wat verandert er in de opleiding door het integraal zorgakkoord?
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Meekijken door de ‘blog-bril’ van revalidatiearts Erwin Baars: ‘Laten we stilstaan bij de beleving van een patiënt’
Leer en Innovatie Team maakt revalidatiesector aantrekkelijker voor studenten
Libra wil aan iedereen haar groene gezicht laten zien
